De Porceleyne Fles was op 19 september gastheer van de Hollandia Netwerk Bijeenkomst. Sinds september 1919 draagt de fabrikant van Delfts blauw het predikaat koninklijk. Maar wat is de band met het huis van Oranje? Daarover gaat dit artikel.

Vorstelijk voelde ik me zelf tijdens het diner aan het eind van deze prachtige dag. We smulden van een rijsttafel in een sfeervolle ambiance. Het decor bestond uit een Nachtwacht in Delfts blauw op ware grootte.

De Porceleyne Fles: Rembrandts meesterwerk in Delfts blauw

In 1999 maakten Nico de Graaf en Jos van der Giessen deze uit 480 tegels bestaande kopie van Rembrandts meesterwerk. Zij brachten met houtskool de afbeelding aan. Vervolgens kleurden ze deze in met zwarte verf.
‘’Pas bij het bakken krijgt Delfts blauw zijn kenmerkende blauw kleur’’,  vertelt Irene Putting van Royal Delft  Door de verf te verdunnen krijg je verschillende tinten blauw. Om kleurverschil te voorkomen wordt het porselein gebakken bij verschillende temperaturen.

De Porceleyne Fles: eeuwenoude traditie

Sinds haar oprichting in 1653 volgt de Porceleyne Fles dezelfde productiemethode. Zoals ook het destijds honderdtal in Delft gevestigde bakkerijen dat deden. Een indruk van de toenmalige stad kregen de leden van Hollandia Netwerk tijdens een vaartocht met Rondvaart Brands.
De stuurman wekte met anekdotes en leuke weetjes het 17^e eeuwse Delft tot leven. Voor de komst van de VOC in 1602 telde de stad 200 brouwerijen. De jaarlijks productie bedroeg 500.000 vaten ofwel 77 miljoen liter bier.
Door de 80-jarige oorlog (1568-1648 daalde hun aantal tot 27 in 1647. In 1784 was het aantal gedaald tot 3. De beeltenis van een dronken olifant op het huis van de kuipers wijst op de bloei van toen.

De Porceleyne Fles en de VOC

De VOC betekende de nekslag voor de brouwers door de komst van thee, koffie en cacao. In de leegstaande panden van de brouwerijen maakte men voortaan Delfts blauw. Zoals serviezen voor de uit Oost en West Indië afkomstige dranken.    
Nieuwe smaken waren in. Hieraan herinnert een tekst in de expositie Royal Delft Blue, die t/.m 30 september te zien is in Royal Delft. ‘’Proef dan, heb je ooit zo iets gegeten? Met geroosterd lam met nootmuskaat en kurkuma komt er echt iets anders op tafel. Je hebt het gevoel alsof je in Indië bent. En niet te veel koffie na het eten. Met dat nieuw drankje komt er van slapen s’nachts niet veel terecht. 2 september 1671.’’

Mary II

Van 1650-1750 beleefde het Delfts blauw zijn bloeiperiode. De grootste verzamelaarster uit die tijd was de Mary II, dochter van de Engelse koning Jacobus II. In 1677 trouwde ze met stadhouder Willem III.  
Ze smachtte naar aandacht van haar man, maar deze ging volkomen op in de handelsoorlog met Frankrijk. Bedroefd schreef Mary in 1679: ‘’Als je mij maar één vriendelijke blik schonk, zou ik gelukkig zijn,’’ Troost vond ze in het Delfts blauw. Als koningin van Engeland en Schotland (sinds 1689) schonk ze het als geschenk tijdens staatsbezoeken.
Eind 19^e eeuw kwamen in haar geboorteland de eerste bakkerijen van blauw- wit porselein. Dat leidde tot een moordende concurrente met Delft. Daar gingen stuk voor stuk de bakkerijen op de fles. De enige die deze crisis overleefde was de Porceleyne Fles.

De Porceleyne Fles en het Koningshuis

Wat bleef was de band tussen de Porceleyne Fles en het Nederlandse koningshuis. Op 17 september 1911 kreeg ze het predicaat koninklijk. In het gastenboek staan lovende reacties van de koninginnen Emma en Wilhelmina. De vaste collectie van het museum bevat borden met daarop afbeeldingen van koningin Juliana, koning Willem-Alexander en andere leden van het Huis van Oranje.
In 2016 en 2017 ontwierp meesterschilder Carolien Hartman van Royal Delft samen met het Koninghuis het servies ‘’Blossom Panache’’ (Oranjebloesem). De naam verwijst naar het Huis van Oranje. Dit komt op tafel tijdens grote officiële diners, zoals bij staatsbanketten. Het bestaat uit 350 couverts.

De IJsvogel

Anders dan bij het servies voor haar brasserie 1653 plaatste de Porceleyne Fles in het decor geen pauw maar een ijsvogel. Dit gebeurde volgens de uitdrukkelijke wens van de koning. Aan de onderkant van het bord staat als bijbehorende tekst. ‘Saevis tranquillus in undis’. Vrij vertaald: ‘zich stevig staande houden in woelige baren’.
Deze tekst was de lijfspreuk van Willem van Oranje en verwijst naar de woelige baren waar de ijsvogel zijn nest op bouwt. Koning Willem-Alexander wees hierop ook in zijn inhuldigingsspeech.
Voor mij staat het ook symbool voor de Porceleyne Fles, een producent die zich als enige dankzij zijn vakmanschap staande heeft weten te houden te midden van woelige tijden. Als Royal Delft trekt ze 130.000 bezoekers per jaar.

In en bij Royal Delft

● Brasserie 1653: in deze horecaplek plek van de Porceleyne Fles serveren ze ambachtelijke streekproducten. Oer-Hollands en superlekker zijn de broodjes met rookworst en poffertjes;
● Historische binnentuin; hier kom je helemaal tot rust. In de tuin klatert een fonteintje en snuif je de geur op van bloemen en planten binnen een decor van bouwkeramiek.

Wist je dat?

Wist je dat de Porceleyne Fles sinds 1855 bouwkeramiek maakt? Mooie voorbeelden zijn de statige trap en arcaden rondom de historische binnentuin van Royal Delft. Deze vorm van bouwen vindt zijn oorsprong in de grote beschavingen in het oude Assyrië en Mesopotamië. Zij waren de eerste producenten van baksteen voor hun architectuur. De buitenzijde bedekten ze met kleurrijke glazuurlagen omwille van een betere uitstraling en langere levensduur Een voorbeeld van deze oude techniek is de Ishtarpoort, waarvan de glazuurlaag na ruim 2.500 jaar nagenoeg in tact is. Deze poort was de achtste poort van Babylon.

Doen! De wereld van Delfts Blauw ontdekken en beleven bij Royal Delft

In 2015 verscheen bij uitgeverij U2pi mijn boek ”Het geloof van Oranje: vrijheid, verbondenheid, tolerantie.” Door mij geschreven boekjes over ons vorstenhuis verschenen sinds 2005 in de populairwetenschappelijke serie Actuele Onderwerpen. Ook schrijf ik blogposts over ontmoetingen met Koning Willem-Alexander en/of koningin Maxima. Dat leidt tot allerlei uitnodigingen, zoals ook voor de opening van de Geboorte van Nederland op 24 maart 2022 in Brielle.