Vestingstad Weesp behoudt haar karakter ondanks fusie met Amsterdam

Vestingstad Weesp, Brouwreij Wispe, Marianne Visser van Klaarwater en Peter Lascshuit proosten met Remko Vellenga op het succes van zijn bedrijf
Vestingstad Weesp, Brouwerij Wispe, Marianne Visser van Klaarwater en Peter Lascshuit proosten met Remko Vellenga op het succes van zijn bedrijf. Dankzij hem en zijn boers is Weesp weer een brouwersstad.

Vestingstad Weesp fuseerde op 24 maart 2022 met Amsterdam maar blijft zichzelf. Ze behoudt niet alleen haar stadsrechten maar ook haar silhouet. Even dreigde de sloop van de Laurentiuskerk met zijn toren als ”Het baken van Weesp”. Zo ver kwam het niet. Op14 februari 2020 openden hier de Wispe Brouwerij en de stokerij Anker Weesp.

Vestingstad Weesp op de muur van Brouwerij Wispe en stokerij Anker
De Weesper ondernemer Cees van Vliet voorkwam de sloop van de Laurentiuskerk en haar toren. Daardoor behield vestingstad Weesp haar eeuwenoude skyline. Tekening op de muur van de winkel van Brouwerij Wispe en stokerij Anker in de voormalige dagkapel van de kerk.

Door een slechte fundering en te hoge onderhoudskosten dreigde de Laurentiuskerk (1876) gesloopt te worden. Totdat de Weesper ondernemer Cees Van Vliet de kerk kocht en haar andere bestemmingen gaf.
Er kwamen niet alleen een brouwerij en stokerij plus grand café. maar ook appartementen. In de toren kan je zelfs een luxe hotelsuite huren. Ook is er een yogacentrum.  

Vestingstad Weesp en de Laurentiuskerk

Van 1982 tot 1997 woonden Roel en ik in Weesp. Vanuit ons appartement zagen we altijd het groene kruis op de Laurentiuskerk. Dat dit ooit dreigde te verdwijnen vermoedden we geen moment. In 1997 verhuisden we naar Lelystad. Het nieuws over te hoge onderhoudskosten en de dreigende sloop bereikten ons niet.
Nu keer ik met Peter terug naar de plaats waar voor mij zoveel herinneringen liggen. In de Laurentiuskerk raken we onder de indruk van de sfeer. Blikvangers zijn drie koperen brouwketels boven een bar met zestien tapkranen.
’Hoe kwamen jullie ertoe om in de Laurentiuskerk een brouwerij te openen?’’ vraag ik aan Remko Vellenga. ‘’Mijn tweelingbroer Jitze kwam op het idee toen hij naar Weesp verhuisde. Door zich te verdiepen in de geschiedenis van de stad ontdekte hij haar rijke brouwersverleden. In 1333 brouwden ze hier al bier.’’

Vestingstad Weesp en dierbare herinneringen

Ik denk terug aan de jaren toen Roel (1946 – 2008) en ik nog in de vestingstad woonden. Zo slenterden we vaak langs de Vecht. Nu kijk ik vanaf het terras van Brouwerij Wispe en Anker Weesp uit over het water met zijn vele monumenten.
Binnen in de kerk herinner ik me dat ik hier voorging tijdens een woord- en communiedienst. Roel zat op de eerste bank en moest lachen. Want ik droeg een legging en dat vonden sommige parochianen niet zo gepast.
Verder smulden we vaak van een sorbet in de ijssalon van Cees Nelis. Hij stond bekend als de beste ijsmaker van Nederland maar in 1994 betrad hij ook de jenevermarkt.
Cees Nelis waagde zich aan het laten stoken en verkopen van de Weesper kruik. Het recept dateerde uit de 17e eeuw en was door een journalist gevonden in het stadarchief. Op het verzoek van Cees schreef ik daarover een artikel voor het tijdschrift de Kampioen van de ANWB.

Vestingstad Weesp en de Vereenigde Oostindisch Compagnie


De grootste afnemer van de Weesper kruik was in de 17e eeuw De Vereenigde Oostindische Compagnie. Op voorschrift van de scheepsarts dronk elk bemanningslid dagelijks een ”mutsje”. Op haar hoogtepunt telde vestingstad Weesp dertig stokerijen en 23 brouwerijen. Aan de opbrengst van de accijnzen dankt Weesp haar mooie stadhuis (1772-1776).
Het zuivere Vechtwater werd in de 17e eeuw niet alleen gebruikt voor het stoken van distillaten. Het werd onbewerkt ook vervoerd naar Amsterdam. Het water daar stonk en was te smerig om te drinken.
Daarom liet de stad schoon water uit de Vecht aanvoeren. Terwijl voor gestookt water tol betaald moest worden gold dit niet voor onbewerkt water. Vanaf de brug zag je niet het verschil tussen beide vloeistoffen. Dat kon gemakkelijk leiden tot belastingontduiking.  
Om dat te voorkomen moest de schipper bij het passeren van de tol eerst een vol glas drinken. Bleef hij nuchter dan stond vast dat dit geen distillaat was. Raakte hij tipsy dan diende er accijns te worden betaald.
Maar donkere wolken trokken zich samen boven het Vechtstadje. In 1789 ging de VOC failliet. Dat had dramatische gevolgen voor Weesp. In 1885 ging de laatste stokerij op de fles. In 1920 sloot brouwerij De Leeuw als laatste haar poorten.

Vestingstad Weesp en stokerij Anker Weesp

De vondst van het recept van de Weesper Kruik in 1994 leidde niet tot het gewenste succes. Cees Nelis stopte ermee en de Weesper kruik verdween daardoor van de markt. Maar wat goed is blijft en dat geldt ook voor goede jenever.
In 2014 vond molenaar Christian Pfeiffer in het gemeentearchief een jeneverrecept uit 1630. Dit rolde zomaar uit een bijbel. Of dit hetzelfde betreft als de in 1994 gedane vondst, weet ik niet.
Hoe dan ook, Christian besloot dit recept te gaan maken. Dit distillaat smaakte zo goed dat hij het erop waagde. In 2020 opende hij in de Laurentiuskerk de eigen stokerij Anker Weesp.

Weesp dankt haar mooie stadhuis aan de jenever
Weesp dankt haar mooie stadhuis aan de accijnzen van jenever en bier

Vestingstad Weesp en dominee Jerrit Vellenga

Het idee voor Brouwerij Wispe ontstond in 2008 in Brussel. Daar lobbyde Jerrit Vellenga regelmatig voor de ontwikkelingsorganisatie Cordaid. Als levensgenieter ontdekte hij zo de Bourgondische Belgische cultuur van speciaalbieren.
Samen met zijn broers Remko en Jitze kwam hij op het idee om in Weesp een brouwerij te beginnen. “Speciaalbieren was in Nederland nog lang niet zo’n hype als dat het nu is’, vertelt Remko. ‘’Met ons drieën wilde we deze bourgondische biercultuur naar de voormalige Vestingstad Weesp brengen.’’
Sinds 9 februari 2020 is Jerrit dominee bij twee kerkelijke gemeenten in Braambrugge. Dat hij ook brouwer is vond de sollicitatiecommissie geen probleem.
Toch maakten een paar leden van de kerkelijke gemeente bezwaren. Maar verreweg de meerderheid vonden het prima dat Jerrit ook brouwer is. Volgens hen staat Jerrit daarmee midden in de maatschappij.

Vestingstad Weesp, de brouwketels in het Grand Cafe
Het Grand Café van brouwerij Wispe en stokerij Anker Weesp

em.pastoor Jan Divendal

‘’Hoe vind jij het dat de Laurentiuskerk nu onderdak biedt aan een  brouwerij?’’ vraag ik aan Jan Divendal. Van 1981 tot 1989 was hij pastoor van deze parochie.
Hij antwoordt: ‘’Altijd zijn kerk en kroeg sterk met elkaar verbonden geweest. Nu in de Laurentius dus ook! Prima bestemming, en zo kan dit mooie gebouw blijven bestaan! 
De pastoor zag in dat het onderhoud niet meer op te brengen was. Het gebouw was nauwelijks meer te verwarmen. Maar pijnlijk blijft het. Een kerk is toch een gebouw waaraan je gehecht raakt. Juist in een kerk vonden voor veel parochianen de allerbelangrijkste momenten van hun leven plaats.

Vestingstad Weesp en Janton Stork

Weesp is nog steeds Weesp. Nog steeds zie je van verte het groene kruis bovenop de toren van de Laurentiuskerk. Alleen verloor ze haar sacrale functie. Wat bleef is een pracht van een monument om trots op te zijn.  
De grote architect hierachter was de op 61-jarige leeftijd overleden Janton Stork (1958-2019). De renovatie van de Laurentius kerk noemde hij als behorende tot zijn persoonlijke top drie.  
Qua art-deco stijl kan het grand café wedijveren met het beroemde café “Le mort subite’’ in Brussel. Ook daar ontstaat diepte mede dankzij het veelvuldig gebruik van spiegels. Deze zie je bij Wispe ook aan het plafond. Ze wekken de illusie van een tongewelf.
In het Grand Café van Wispe zie je ook kenmerken van de Amsterdamse school. Zo zorgen eikenhout, marmer en staal voor een warm stijlvol karakter. Bewaard bleven de bogen, gas-in-loodramen en ornamenten van de oorspronkelijke kerk. ‘Elke biels en metalen latje is ambachtelijk handwerk’’, zegt Remko trots.

Vestingstad Weesp, de tapkranen van Brouwerij Wispe
de tapkranen van Brouwerij Wispe

De IJsbreker

Dan valt mijn oog op een affiche van het speciaalbier de IJsbreker. Dit herinnert me aan de fusie. ‘’Ik vind dat je creatief inspeelt op de actualiteit’’, zeg ik tegen Remko.
Toch ligt dat iets anders. De Wispe IJsbreker blijkt een ode te zijn aan de lange bierrelatie tussen Amsterdam en de Vestingstad Weesp.
Dat herinnert aan het jaar 1651. In de jaar besloten brouwers om een ijsbreker te bouwen die tijdens vorst de vaart naar Weesp moest openhouden. Deze ijsbreker bevond zich aan de kade van de Weesperzijde in Amsterdam.

Dat was ver voordat beide steden samen een gemeente zouden gaan vormen. Dankzij het behoud van de Laurentiuskerk plus toren blijft de skyline bewaard. Weesp blijf Weesp. Een plaats waar bewoners zich sociaal cultureel met elkaar verbonden voelen. .

De Laurentiuskerk in Weesp kon behouden blijven dankzij renovatie en andere bestemmingen. André Verheul schreef daarover het boek ”Van de kerk naar de kroeg.”
Brouwerij Wispe heeft haar eigen hopveld
Brouwerij Wispe heeft haar eigen hopveld

Tips om te genieten van Vestingstad Weesp 

  • Stokerij Anker Weesp is kleinschalig, ambachtelijk en lokaal.
  • Van de kerk naar de kroeg van André Verheul vertelt het verhaal over het voortbestaan van de Laurentiuskerk. Het is prettig leesbaar, spannend en meeslepend plus rijk geïllustreerd.
  • De bier & jeneverwandeling in Weesp neemt je mee door het rijke verleden van Vestingstad Weesp. De route is te koop bij brouwerij Wispe.
  • Van 1982 tot 1997 woonden Roel en ik in Weesp waar we als wereldverbeteraars samen met anderen leven in de brouwerij brachten.
  • In de tachtiger jaren was ik vice-voorzitster van de ongeveer honderd leden tellende vrijwilligersvereniging Vrienden van verzorgingshuis Hogeweij. Tijdens de vergaderingen was directeur Wim Theunissen steeds aanwezig. Zo namen we samen begin jaren ’80 het initiatief tot een café in Hogeweij. Daarmee waren we een van de eersten in Nederland.
  • De Weesper yogastudio YogaToday vond in de Laurentiuskerk haar plek onder een groot glas-in-loodraam. De rozet oogt als een mandala. Je leert er allerlei vormen van yoga en komt er heerlijk tot rust.
  • In de toren van de Laurentiuskerk overnacht je in de meest unieke hotelkamer van Nederland. Vanuit je raam zie je Weesp vanaf 65 meter hoogte alsof je in Madurodam bent. Je moet alleen wel goed trappen kunnen lopen.
  • Aannemingsbedrijf C.J.T. van Vliet Weesp staat wijd en zijd bekend om zijn vakmanschap. Met liefde en passie voor het vak richt ze zich op transformatie, nieuwbouw, beheer en onderhoud.
  • Ik koester de herinneringen aan de tijd toen Roel en ik in Weesp woonden.

Wist je dat?

Wist je dat Wispe rond 1150 de oude naam voor Weesp is? Evenals trouwens Wesopa. Beide namen zie je nu nog terug in de Vestingstad Weesp. Zoals in theater City of Wesopa dat in 2022 dertig jaar bestaat.

Kijk voor meer informatie en verhalen over de stadsbrouwerij van Weesp op de website van Brouwerij Wispe en stokerij Anker Weesp.

Met Verder op Weg bied ik een podium aan inspirerende personen die bijdragen aan een wereld met meer liefde en aandacht voor elkaar.

4 gedachten over “Vestingstad Weesp behoudt haar karakter ondanks fusie met Amsterdam

  1. Riny Reiken

    Weesp, zó dichtbij Amsterdam en nu versmolten met elkaar. Toch houden beide plaatsen een zelfstandig karakter. Vroeger had ik weinig tijd om Weesp te gaan bekijken, terwijl veel mensen van daar mij bezochten. Ik herinner mij nog goed de bijzondere verhalen van Marianne en haar toenmalige echtgenoot Roel. Zij kwamen geregeld even samen oergezellig bijkletsen. Het artikel doet mijn hart óók sneller kloppen omdat de jenever in Weesp een grote rol speelt, en deze ambachtelijke drank is mij als voormalig eigenaresse van een door het genootschap erkend jenevercafe in Amsterdam niet onbekend. Sylvia & Christian van het Anker zijn echt toppers, ware ondernemers met een heel groot hart voor het jenever ambacht. En is is nog veel meer. Dus ga ik ook maar eens een reisje maken om daar eens rond te kijken en een neutje te drinken. Dat lijkt mij een goed idee. Beste mensen, we hebben wéér een prachtig mooi artikel van Marianne Visser – van Klaarwater, die overigens tegenwoordig vaak een geweldige hoed draagt 👒 zoals ook haar huidige echtgenoot Peter. Het staat ze echt heel goed en het is een bijzonder mooi echtpaar, reislustig en energiek. groet Riny X

    1. Marianne Visser van Klaarwater Bericht auteur

      Dag Riny daar ben je weer met een mooie reactie waarvoor hartelijk dank.
      Wat leuk dat jij Sylvia & Christian van het Anker kent. Dat kan ook haast niet anders.
      Weesp en Amsterdam liggen inderdaad vlakbij elkaar en jullie zijn allemaal liefhebbers van een eerlijke neut.
      Dank je ook voor het compliment. Ik zal deze hoed vaker gaan dragen.
      Hartelijke groet, Marianne en Peter.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *