Het land van de dansende Derwisj is  mysterieus en mystiek. Evenals het dal van Urgüp, gelegen in het hart van Centraal Anatolië.  Riviererosie slepen de rotsen uit tot kegels, piramiden en pieken.
Samen vormen ze een fascinerend  ‘’maanlandschap’’. Hier  bevinden zich ondergrondse woningen en kerken.  Even verder ligt Konia waar Mevlana Rumi de orde stichtte van de dansende Derwisj.

Onze reis naar Urgup begint in Istanbul.  In 2010 uitgeroepen tot Culturele Hoofdstad van Europa is Istanbul een stad vol monumenten uit het Romaanse en Osmaanse tijdperk. Pronkstuk van de Osmaanse architectuur is de Blauwe Moskee.  Haar naam dankt ze aan het mozaiek van blauwe tegels uit het stadje Iznik.

Anatolische cultuur

Vanuit Istanbul rijden we naar de hoofdstad Ankara, gelegen in Klein Azie. Daar zien we in het Museum van Anatolische Beschavingen de grootste collectie voorwerpen uit verschillende Anatolische Culturen. Van de vroege Bronstijd tot de tegenwoordige tijd. Over de Soefies en de Dansende Derwisj die als kluizenaars leefden in grotten vermeldt het museum weinig tot niets.

Derwisj en Soefisme

Als aanhangers van de eerste vorm van de islamitische mystiek waren de in wol (soef =  wol) geklede aanhangers asceten.  Met hun levenswijze namen ze stelling tegen de in de wereld heersende onrechtvaardigheid.  Daarnaast stonden deze eerste uitingen van mystiek in de islam vooral onder invloed van de oudchristelijke mystiek.

Derwisj werd gezien als een heilige

Door aanpassingen aan oeroude, lokale  religieuze voostellingen ontstond in de Islam een heiligenverering. Ook de Derwisjen werden gezien als heiligen. Evenals de christenen deden ook de soefies aan missie. Vele Derwisjen trokken al bedelend door Anatolië om het geloof te verkondigen. Met als gevolg dat vooral in Turkije de islam onder invloed kwam te staan van het  mystiek soefisme.

Haqq,mystieke vereniging tussen Derwisj en God

Hun opvattingen druisten in tegen orthodoxe leerregels. Voor de soefies gold als hoogste ideaal de mystieke vereniging met God  (Haqq). Daardoor zouden ze een zekere esoterische kennis verkrijgen, geloofden ze. De voorgeschreven godsdienstige vormen werden van ondergeschikt belang.

Urg, schuilplaats voor Derwisj

Dat leidde tot vervolgingen en zelfs tot de brandstapel. Op de vlucht geslagen verborg de derwisj zich evenals de andere soefies en christenen in Urgüp. In het gesteente bouwden ze onderaardse steden door de aanleg van gangen rondom de luchtkokers.

Grotkerken

Ook ontstonden er onderaardse en in grotten uitgehouwen kerken. Zoals in Göreme, waar je een heus kerkenpad kan lopen. Van hen bezit de Karanmlik Kilise de mooiste fresco.

Tarika

In de 12^e eeuw ontstonden talrijke mystieke orden van gematigd soefisme. Deze tarika’s hebben een eigen hierarchie en bezitten elk bepaalde esoterische leringen. Met het opzeggen van bepaalde formules, dans of muziek wekken de leden extase op. De leden  worden vaak Derwisjen genoemd.

Sema

Binnen deze vorm van Soefisme kwam ook de mystieke dichtkunst tot stand, met als belangrijkste auteur Mevlana Roemi (1207-1273). Aan hem danken de Soefies ook de Sema, de draaiende beweging van de dansende Derwisj.

Dansende Derwisj richt rechterhand naar de hemel

De dansende Derwisj richt zijn rechterhand naar de hemel om aan te geven dat hij bidt. De linkerhand richt hij naar beneden als symbool van de gaven van God aan deze wereld. De draaingen rond het hart is als de hartelijke en liefdevolle omarming van de mensen en de scheppingen. De  meeslepende muziek van een fluit- en trommelspeler vertolkt een van de werken van Mevlana. Alles staat in het teken van de volledige overgave aan God.

Mevlana Rumi en het klooster van de dansende Derwisj

Het klooster van de dansende Derwisj bevindt zich in Konya. Dat is de  geboorteplaats van de mysticus Mevlana Rumi . Hier bevindt zich ook het Maussoleum van Rumi. Voor hem was zijn sterfdag de geboorte van een nieuw leven. De dood zou hem voor eeuwig verenigen met God als zijn grote liefde.
Zoals hij sprak:  “Als we dood zijn, staar dan niet naar de grond, op zoek naar mijn graf! Mijn graf zal zijn in de harten van de wijzen. “

Taurus

We verlaten het land van de dansende Derwisj voor een adembenemende tocht door het Taurusgebergte. Het is 11 februari  2015. Besneeuwde bomen en door het winterweer wit gemaakte   wegen geven ons een gevoel onderdeel te zijn van een kerstkaart.

We moeten langzaam rijden. “Het kan glad zijn”, zegt onze gids Javuz. Een prima gids die vol enthousiasme vertelt over zijn land. Toch wekken zijn woorden enige zorgen. ” Eerst glijden de personenauto’s. Dan volgen de vrachtwagens en ten slotte de bussen.” Voor ons ligt de weg even onberekenbaar als het leven zelf.

Antalya
Dan komen we aan de kust van de Middellandse Zee om te overnachten in Antalya. ’s Avonds genieten we van het uitzicht  op de baai met zijn vele hotels. De volgende dag schijnt de zon volop. We eten zelfs buiten.

 

• Konya: het klooster en maussoleum van Rumi.
• Göreme: kerkenpad langs onderaardse kerken met mooie fresco’s.
• Ankara, museum voor Anatolische beschavingen.
• De film ”Where are you Adam ” van Alskandr Plikov geeft een beeld van de autonome monikenrepubliek Mount Athos. Deze heilige berg is het geestelijk en cultureel centrum van de Byzantijnse kerk.

Derwisj en andere oosterse religies

Wist je dat

Wist je dat sint Franciscus (1181-1226) en Mohamed Jalal ad-Din Balkhi Rumi (1207-1273) tijdgenoten waren? Tussen beiden bestaan veel overeenkomsten. Zo zagen beiden de wereld als hun kerk.

Wil je meer weten over soefisme en dansende derwisj? Kijk dan op de site van de soefies in Nederland.