Gouda kennen we als de stad van de kaas. Wereldwijd staat ze erom bekend. Sinds 15 juli leerde ik haar ook kennen als de stad van glazen. Tijdens zijn rondleiding voor leden van de Orde van den Prince afd. Delft nam professor Paul Breedveld ons mee naar de sint Janskerk (1280). Achter twee van de Goudse Glazen schuilt een bijzonder verhaal. Daarover schreef ik in mijn boek ‘’het geloof van Oranje’.
We gaan terug naar het jaar 1566. In het tolerante Nederland was de verdraagzaamheid tussen gelovigen ver te zoeken. De katholieke vorst Flips II stond slechts het katholieke geloof toe. Andersdenkenden wachtten zware straffen.
Bloedplakkaten
Op bloedplakkaten stonden de namen vermeld van de andersdenkenden. Dat waren aanhangers van Johannes Calvijn (1509-1564) en Maarten Luther (1483-1546). Als katholieke monnik kwam Luther als eerste in opstand tegen de katholieke kerk.
Zijn afkeer betrof vooral de handel in aflaten. Daarmee kochten gelovigen hun zonden af. Volgens Luther kon alleen God de mensen verlossen van zijn zonden. Luthers visie leidde tot een breuk met de katholieke kerk.
In 1566 verzocht het Verbond der Eedelen onder leiding van Lodewijk van Nassau om de bloedplakkaten op te schorten. Landvoogdes Margaretha van Parma gaf daaraan gehoor. Het volk vertaalde dit in ‘’vrijheid van godsdienst’’. Hongerend naar het Evangelie stroomden Lutheranen en Calvinisten samen in de open lucht om te luisteren naar hagenpreken.
Beeldenstorm 1566
Volgens Lodewijk van Nassau liep dit niet goed af. Hij vreesde de woede van Filips II. Aan zijn broer Willem schreef Lodewijk: ‘’Er zal een zware storm over het land losbreken.’’ Lodewijk kreeg gelijk. In 1566 barstte de Beeldenstorm los. Calvinisten en Lutheranen sloegen alle beelden in katholieke kerken kapot.
Hevig geschrokken schreef Willem een brief aan de landvoogdes. ‘’Wij zullen er alles aan doen om de onteerde en verwoeste kerken ter ere Gods te herstellen.’’ Hij liet zelfs drie beeldenstormers ophangen.
Gouda en de Goudse Glazen: de tempelrover
Koning Filips II liet zich niet onbetuigd. In 1567 gaf hij een bijzondere opdracht aan Wouter Crabeth. Hij liet hem voor de st Janskerk te Gouda een gebrandschilderd raam maken. Het kreeg als titel ‘’de bestraffing van de tempelrover Heliodorus’’. (3 Makkabeeën).
De tekst onder dit raam van de Goudse Glazen luidt: ‘’catholicae religionis ergo’’. Dat betekent ‘’omwille van het katholieke geloof’’. Daarmee sprak de Spaanse koning Filips II een scherpe veroordeling uit over de Beeldenstorm van 1566.
Gouda en de Goudse Glazen: de tempelreiniging
Dat leidde tot een tweede opdracht voor Wouter Crabeth. Willem van Oranje vroeg hem om voor de st Janskerk te Gouda nog een raam te maken. Dit kreeg als naam ‘’De tempelreiniging’’. We zien hoe Jezus de tempel schoonveegt van handelaren.
Zo wees Willem van Oranje op de noodzaak om de kerk te zuiveren van haar dwalingen. Zoals de handel in aflaten.
Tips
- Boek: Marianne Visser van Klaarwater ‘’Het geloof van Oranje: vrijheid, verbondenheid, tolerantie’’,(Den Haag, U2pi, 2015, ISBN 978 90 8759 550 0, Euro 27,50). https://www.cultuurblogger.nl/2016/11/28/500-jaar-reformatie-en-oranje/
• Bij de VVV zijn diverse wandel- en fietsroutes verkrijgbaar. Een groot aantal gratis wandelroutes is ook te vinden in de ‘’xpire Gouda’’ app.
• De Goudse Glazen: Ze bevatten afbeeldingen uit de vaderlandse en Bijbelse geschiedenis.www.sintjan.com
Wist je dat?
Wist je dat de st Janskerk te Gouda de langste kerk van Nederland is? Haar lengte meet maar liefst 123 meter.
Kijk voor meer informatie op de website van VVV Gouda.
In 2015 verscheen bij uitgeverij U2pi mijn boek ”Het geloof van Oranje: vrijheid, verbondenheid, tolerantie.” Door mij geschreven boekjes over ons vorstenhuis verschenen sinds 2005 in de populairwetenschappelijke serie Actuele Onderwerpen. Ook schrijf ik blogposts over ontmoetingen met Koning Willem-Alexander en/of koningin Maxima. Dat leidt tot allerlei uitnodigingen, zoals ook voor de opening van de Geboorte van Nederland op 24 maart 2022 in Brielle.