Met maar liefst 1500 werken bezit De Hermitage in Leningrad de grootste collectie. Daarvan zijn er tot en met 27 mei 2018 liefst 63 schilderijen te zien in de Hermitage te Amsterdam. Maar waarom kozen de Russische tsaren juist voor Hollandse Meesters?
‘’Als God mij tijd van leven geeft en gezondheid wordt Petersburg een tweede Amsterdam.’’ Dit schreef tsaar Peter tijdens zijn bezoek aan Amsterdam in 1697/1698. Verbaasd lees ik deze woorden in de kerkzaal van het voormalig hervormd verpleeghuis De Amstelhof. Ongetwijfeld was de tsaar stapelverliefd op Amsterdam.
Hollandse meesters geliefd door tsaar Peter de Grote
Onder de indruk raakte hij ook van de Amstelhof. In 1681 bouwde de diaconie van de Gereformeerde Gemeente dit pand voor hulpbehoevende bejaarden. In een van de zalen biedt ”Panorama Amsterdam”nu een belevenisshow over historie en ontwikkeling van Amsterdam.
Ook tsaar Peter komt aan het woord. Over de majestueuze Amstelhof zegt hij. ‘’Bij ons in Rusland wonen tsaren in paleizen, maar in Nederland armen.’’
Als verwoed kunstliefhebber genoot hij ook intens van de Hollandse meesters. Op 25-jarige kocht hij voor 80 euro een doek van Rembrandt. Daarmee legde hij de basis voor de enorme collectie in de Russische Hermitage van maar liefst 1500 Hollandse Meesters. Daarvan zijn nu 63 doeken te zien in de Hermitage aan de Amstel voorheen Verpleeghuis De Amstelhof.
Hollandse meesters: geliefd door de tsaren
Bewonderend loop ik door de zalen. Ik zie werken van Rembrandt, Jan Steen (1625-1679) en andere grootmeesters uit de Gouden Eeuw. Geboeid luister ik naar de woorden van Michail Petrowsky, directeur van de Hermitage in Leningrad.
Hij vertelt over de liefde van Peter de Grote voor Jan Steen. ‘’Afbeeldingen van schepenen de zee waren voor hem een lust voor het oog. Ze dienden als model voor het bouwen van de Russische Vloot. De vrolijke feesttafrelen van Jan Steen herinnerden hem aan de Hollandse manier van leven. Sommige van deze figuren doen aan de tsaar zelf denken”.
Hollandse meesters geliefd door Catharina de Grote
Bijbeltaferelen zie ik vooral in de collectie van de Russische Orthodoxe tsarina Catharina de Grote (1729-1796).Haar kunstcollectie telde vierduizend werken waaronder veel Hollandse meesterstukken. Zoals het drieluik ‘’de genezing van de blinde van Jericho’’, een van de mooiste werken van Lucas van Leyden. En ‘’God verschijnt aan Abraham bij Sichem’’ van Peter Lastman (1583-1633). Beiden nu te zien in de Hermitage van Amsterdam.
Ook geliefd bij privéverzamelaars. maar waarom?
De verzamelwoede van tsaren maar ook van privéverzamelaars zette zich voort tot in de 19e eeuw. Volop genietende van al deze kunstwerken vraag ik me steeds meer af: waarom kozen de Russen juist voor kunst van Hollandse meesters? Het antwoord lees ik in de woorden van de verzamelaar Aleksandr Stroganov (1795-1891).
Hij schreef ‘’De Hollandse school onderscheidt zich in sommige opzichten met succes van andere scholen. Zij behandelen de natuur zo werkelijkheidsgetrouw als mogelijk.
De schilderijen zijn uiterst gedetailleerd uitgevoerd. De Hollanders beheersen ook goed de kunst van kleurnuances en kleurtegenstellingen. Hierdoor slagen ze erin het licht zelf te schilderen. Als men dat zo kan uitdrukken.’’
https://www.youtube.com/watch?v=eDewT9GccWA
Tips voor Hollandse meesters
- Volgens Michail Petrowsky (directeur van de Hermitage Leningrad) hebben de Hollandse meesters een eigen plaats in de Hermitage en Russische cultuur, ‘’Voor ons zijn het niet gewoon schilderijen van Rembrandt en Frans Hals, maar onze eigen Rembrandts en Hals uit de Hermitage.’’
- Met als trots de Rembrandtzaal is de collectie Hollandse Meesters van de Hermitage een van de besten ter wereld. Zij herinnert aan de vriendschappelijke betrekkingen tussen Nederland en Rusland. Petrovsky: ‘’De door tsaar Peter zo stevig aangehaalde betrekkingen zien we niet alleen rationaal maar ook emotioneel. Rembrandt blijft een van de grootste iconen van de Hermitage,’’
- De expositie ‘’Hollandse meesters’’ kwam mede tot stand dankzij bruiklenen van het Rijksmuseum, het Mauritshuis en het Amsterdam Museum.
- Achtergrondverhalen en detailfoto’s staan in de prachtige catalogus “Hollandse Meesters uit de Hermitage.” (ISBN 978-90-78853-884, 350 pagina’s, met een essay van Cees Noteboom).
- Ook koning Willem II was een groot kunstliefhebber. Toen hij na zijn overlijden een schuld van 5 mijoen gulden naliet, kocht de Russische tsaar deze. Daarmee redde hij voor de oranjes Paleis Soestdijk.
Wist je dat?
Wist je dat oud directeur Ernst Veen (1946) sinds de oprichting van de Hermitage (2009) de wens koesterde om deze expositie te houden? Toen wilde Petrovsky daarvan niet weten. Nu wel.
Volgens hem heeft de Hermitage Amsterdam zijn bestaansrecht bewezen.
Petrovsky koestert als directeur van de Hermitage in Leningrad ook een wens: ‘’Ik hoop dat zij goede bemiddelaars worden om de wrijvingen te overwinnen die er ondanks eeuwenoude banden tussen onze landen zijn ontstaan’’.
Kijk voor meer informatie op de website van de Hermitage Amsterdam