Dordrecht verkenden we op 31 januari met PRET (Promotie Recreatie En Toerisme). Na afloop genoten we in het sfeervolle restaurant van het Dordrechts Museum (Art & Dining) van een pastaschotel. Het was weer gezellig.
Op 31 januari verkende PRET (Promotie Recreatie En Toerisme) de stad Dordrecht. Als oudste stad van Nederland herdenkt ze in 2018/2019 de 400e verjaardag van de Dordtse Synode (1618-1619). Daarbij letten we vooral op de sociale invloed’’, zegt directeur Erik Zindel van de VVV Zuid-Holland Zuid.
Maquette in Entree Dordrecht
Mede namens Dordrecht Marketing heet Erik van Zindel (directeur VVV Zuid-Holland Zuid) de leden van PRET welkom tijdens de 60e Hollandia Netwerk bijeenkomst. Zijn kantoor is gevestigd in Intree Dordrecht aan de Spuiboulevard 99. Als toegangspoort tot Dordrecht geeft het een goed beeld van de stad.
Intree Dordrecht
Na een kopje koffie neem ik plaats in het minitheater met een sprankelende film over de stad van de schilder Albert Cuyp (1620-1691). Evenals Johan Jongkind (1819-1891) was hij verliefd op de stad met nu maar liefst 2000 monumenten.
Dan trekt een maquette mijn aandacht, Het toont Dordrecht rond 1572 na de sint Elisabethvloed van 1421. De stad is omgeven door veel water en gorzen. Volgens een berichtje ziet de vorm van het huidige centrum er nog precies zo uit als in 1572. Boven alles uit steekt de toren van de Grote Kerk.
Volg je de Voorstraat dan kom je bij het stadhuis, de Augustijnerkerk met daarachter het Augustijnerklooster en de Wijnhaven.
De Grote Kerk van Dordrecht, glas in lood raam over de Elisabethvloed (1421). Deze sneed de stad af van het vaste land en maakte van haar een eiland.
Grote Kerk van Dordrecht
De Beeldenstorm van 1566 ging voorbij aan Dordrecht dankzij het voortvarend optreden van burgemeester Van der Mijle. De reeds in 1122 vermelde Grote Kerk bleef ongeschonden. Dat veranderde echter met de komst van de watergeuzen.
In een kroniek uit 1572 lees ik het volgende: ‘’5 oktober 1572 kwamen de geuzen ’s avonds in de Grote Kerk en leefden zich daar uit door onder meer hun behoefte te doen op de altaren.’’ Het voelde als een dolk in het hart van de Roomsen. Hun stad verloederde, en dat terwijl hun stad tot 1572 overwegend katholiek was.
Mooi in de Grote Kerk vind ik vooral de gebrandschilderde ramen. Ze verbeelden de historie zoals van de Elisabethvloed (1421) en de grote stadsbrand (1457). Ook zie ik een gebrandschilderd raam over de Dordste Synode.
de Grote Kerk van Dordrecht, Dordrechts Museum, Adam Willaerts (1629) “gezicht op Dordrecht vanuit de monding van de Noord”, geschilderd vanuit Papendrecht. Fragment van het rechter deel van deze schildering
De Dordtse Synode
Na de val van Antwerpen in 1585 vluchtten veel wegens hun geloof vervolgde niet katholieken naar Dordrecht. Dat veranderde in een calvinistisch bolwerk. Vandaar dat prins Maurits en zijn Friese neef Lodewijk ervoor kozen om juist hier een synode te houden. Deze bracht eenheid tussen niet katholieken.
De Nationale Synode leidde ook tot de statenbijbel. Een exemplaar ontving koningin Wilhelmina tijdens haar inhuldiging tot koningin van Nederland (1898). Het was een geschenk van de Vereniging Bijbel Oranje. Voorin schreef ze: “De kracht die zich in Gods dierbaar woord openbaart, was vanouds de levenskracht van de band die Oranje en Nederland samensnoert…”
Gouden Eeuw, Synode van Dordrecht-, volgens Pouwels Weyts de Jonge
Voorstraat van Dordrecht
Eenmaal weer buiten geniet ik van de fraaie gevels in de Voorstraat. Hier woonden de rijken. Tussen de Voorstraat en de Spuihaven woonden de armen. Al voor 1572 bevonden zich onder hen vrij veel Doopsgezinden.
Ze woonden in kleine huisjes in nauwe straatjes en stegen. Bij onraad konden ze hier gemakkelijk vluchten. Het stadsbestuur liet hen met rust, maar de geestelijken niet. Zij loofden een premie op hem uit. Totdat de watergeuzen redding brachten. Na 1672 was de stad overwegend Luthers en Doopsgezind.
Dordrecht, Voorstraat Noord
Stadhuis van Dordrecht: Kennedyzaal
Dan kom ik bij het Stadhuis (1383-1388) met zijn mooie Neoclassicistische voorgevel. Genieten doe ik vooral in de Kennedyzaal, tevens trouwzaal. De wanden zijn door Reinier Kennedy (1881-1960) beschilderd met episodes uit de historie van Dordrecht.
Zo zie ik zakkendragers van het Gilde der Mase (1350). Zij beleefde haar bloeitijd in de 17e/18e eeuw tijdens het hoogtij-jaren van de graanhandel. Het gilde telde toen 220 mazelaars. Het gilde dankt haar naam aan het overladen van over de Maas aangevoerd koren. Later werkten de mazelaars op de wal als zakkendragers. Aan het typische Dordtse begrip mazelaar danken we nu nog het woord ‘’makelaar.’’
Dordrecht, stadhuis, Kennedyzaal
Augustijnerkerk
Even voorbij het stadhuis bevindt zich de Augustijnerkerk. Hier vond in Dordrecht op zondag 27 juli 1572 de eerste kerkdienst plaats. Ruim een maand nadat de stad haar poorten opende voor de Watergeuzen.
Een meerderheid van de katholieke burgers had haar eigen godsdienst de rug toegekeerd. Ze ergerden zich aan de preken van de uit Wittenberg afkomstige Hendrik van Sutphen. In 1515 aangesteld als prior van het Augustijnenklooster omarmde hij de reformatie.
Volgens een artikel in het Reformatorisch Dagblad van 11 februari 2017 bracht van Zutphen de reformatie naar het Duitse Bremen. Later vermoordde de inquisitie hem alsnog. Dankzij hem wees Duitsland de plaats Dordrecht aan als Lutherstad tijdens de wereldwijde Luthertoernee van april 2017.
Dordrecht, Augustijnenkerk, Voorstraat 216
Augustijnenklooster
Achter de Augustijnenkerk bevindt zich het vroegere Augustijnenklooster, nu Het Hof van Nederland genaamd. Hier ontstond op 19 juli 1572 Nederland tijdens de Eerste Statenvergadering. Prins Willem van Oranje was net door de Spaanse koning afgezet, maar de staten erkenden hem als enige stadhouder.
Adel en kooplieden wilden Willem van Oranje steunen in zijn strijd tegen de Spanjaarden. Met deze eerste vrije Statenvergadering veranderde de opstand in een revolutie Willem van Oranje gaf de Statenvergadering veel vrijheid. ‘’Want’’, meende hij ‘’beleid moest een draagvlak hebben bij de politiek mondigen.” Ook probeerde Willem aan de kleine burgerij een stem te geven. Aan dit streven dankt Willem van Oranje de naam ‘’geuzenprins’’
Augustijnerklooster nu Hof van Nederland. foto: Jeroen Musch
Wijnhaven
Via de Voorstraathaven kom ik bij ‘’de Tolbrug’’, ofwel het huidige Schefferslein. Het is het oudste gedeelte van Dordrecht. Bij de Tolbrug stond tot 1544 de Toloren en moesten schippers tolgeld betalen. Waarschijnlijk ontstond toen het gezegde ‘’hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt.’’
Tenslotte kom ik bij de Wijnhaven. Ik kijk naar de grote pakhuizen en de mooie woningen aan de Wijnstraat. Aan wijn maar ook aan hout dankt de stad haar rijkdom. Dankzij het door graaf Jan in 1299 geschonken stapelrecht hadden ze monopolie om hout en wijn op de markt te brengen.
Wijnhaven
Dordrecht, wijnhaven
Dordrecht rijk verleden, prachtige toekomst
Tijdens de 60e Hollandia Netwerkbijeenkomst met als thema ”Dordrecht rijk verleden prachtige toekomst” op 29 januari 2018 genoten de deelnemers van:
● Intree Dordrecht; een sprankelende film in het minitheater en twee maquettes geven een goed beeld van Dordrecht. Ook leuk voor kinderen. Hier vind je ook het VVV-kantoor met alle inormatie over evenementen. cultuur, natuur, stadswandelingen. Adres: Spuiboulevard 99.
● Het Dordrechts Museum: Dit museum geeft een beeld van 6 eeuwen schilderkunst uit Dordrecht, Amsterdam en Den Haag. Op zaterdag 10 november opent de grote kunstexpositie, Werk, bid en bewonder”. De thematentoonstelling is onderdeel van het programma in Dordrecht rond de herdenking en viering van 400 jaar Synode van Dordrecht.
● Het Museum Huis Van Gijn, sommige leden van PRET bezochten het Museum Huis Van Gijn. Hier woonde vanaf 1864 de rijke bankier, jurist en verzamelaar Van Gijn met zijn vrouw. Nu ontdek je hier hoe een welgestelde familie leefde in de 19e eeuw.
● Na de plenaire bijeenkomst en netwerkborrel genoten leden van PRET van een culinaire hoogstandje uit de keuken van het sfeervolle museumrestaurant Art & Dining. Dit bestond uit pasta met gekonfijte eend, kastanjechampignons, bladspinazie en Parmezaanse kaas. Een delicatesse.
● In mijn boek ‘’het geloof van Oranje: vrijheid, verbondenheid, tolerantie” (Den Haag, U2pi, 2015) wijdde ik ook een hoofdstuk aan de Dordtse Synode. Op basis daarvan schreef ik een artikel over 500 jaar Reformatie.
Wist je dat?
Wist je dat de Dordste Synode (1618-1619) Dordrecht op de wereldkaart zette? Honderd van de beste calvinistische theologen uit de Republiek, Engeland, Schotland, Duitse landen, Zwitserland kwamen bijeen in deze oudste stad van Nederland. De Dordtse leerregels gingen de hele wereld over met de Verenigd Oost-Indische Compagnie (VOC, 1602) en de emigratie in de 19e eeuw.
Vanaf november 2018 tot en met april 2019 vinden er diverse activiteiten plaats met als thema’s:
●Identiteit: Het Calvinisme vormt de basis voor onze waarden en normen;
●Gastvrjheid; tot ver in de 16e eeuw was Dordrecht vooral een katholieke stad. Dankzij het stapelrecht op hout en wijn behoorde ze tot de meest welvarende steden van Nederland. Door de vele gasten uit binnen-en buitenland tijdens de Dordste Synode kreeg de stad een extra economische impuls.
●Taalvernieuwing: Aan de Dordste Synode dankt Nederland haar Statenbijbel. Deze had en heeft een grote invloed op onze taal. Veel uitdrukkingen zijn ook vandaag nog terug te voeren op de teksten uit de Statenbijbel.
Synode 400. geeft meer info over 400 jaar Dordtse synode. Kijk voor meer informatie over Dordrecht op de website Dordrecht Marketing
De Stichting Promotie Recreatie en Toerisme vierde op 18 mei 2022 haar 75e Hollandia Netwerk Bijeenkomst.