Op 14 juni 2018 bestond de Zuiderzeewet precies 100 jaar. Daarmee legde ze de basis voor het ontstaan van Flevoland. Om de verjaardag te vieren bezocht prinses Beatrix Flevoland. In Biddinghuizen onthulde ze een wandkleed over de historie. In Lelystad  nam ze aan boord van de Groene Draak een vlootschouw af. Maar wat ging er vooraf aan 100 jaar Zuiderzeewet? Dat ontdekten Peter en ik in het Museum Nieuw Land in Lelystad.

Verbaasd ontdek ik in Museum Batavialand dat er zesduizend jaar geleden al mensen in en bij Swifterbant woonden. Ze leefden veel mensen aan de oevers van rivieren of op hooggelegen gronden. Ze jaagden, visten en verzamelden allerlei granen en zaden om zich daarbij te voeden.
Dat is heel wat anders dan een saté met pindasaus die we aten bij restaurant Nixt tegenover Museum Batavialand. Een leuk en lekker adres om even te pauzeren na het shoppen in het Outlet winkelcentrum Bataviastad of het Museum Nieuw Land.

De Hanzen

Door het nemen van lift of trap in Museum Batavialand maken Peter en ik een tijdsprong naar de 14e eeuw. In deze tijd sloten enkele Noord-Duitse handelssteden zich aaneen in het Hanzeverbond. Later sloten ook Kampen, Zwolle en Deventer zich daarbij aan.Het belangrijkste product voor de handel naar het oosten was Vlaams laken. Naar het westen voerden de steden vooral bijenwas en pelzen uit Rusland. Verder bestond de handelsstroom uit hout, bier en wijn.

De Heren van Kunde

De Hanzen kregen het aan de stok met de adellijke Heren van Kunze. Deze ridders bleken ware roofridders te zijn. Vanuit hun kasteel (1200) in de Noord-Oostpolder aasden ze op de rijk beladen schepen om deze te kapen.

1573: Slag om de Zuiderzee

Dan trekt een indrukwekkende tekening van een zeeslag uit 1573 mijn aandacht. Het betreft een keerpunt in de 80-jarige oorlog (1568-1648). Ook toen was de Zuiderzee nog een belangrijke handelsroute. Door haar over te steken naar Texel lag de route naar de wereldzeeën open. Net zoals dat nu in Rotterdam gebeurt.
Ook de Spanjaarden maakten daarvan dankbaar gebruik. Alleen hielden de Watergeuzen hen tegen. Dat leidde in 1573 tot de Slag op de Zuiderzee. De Watergeuzen wonnen.
Amsterdam koos daarna de kant van Willem van Oranje. Ze groeide uit tot een van de belangrijkste handelssteden van Europa. Dankzij de handel op de Zuiderzee beleefde Nederland zijn Gouden Eeuw.Wel was de Zuiderzee levensgevaarlijk. Stormen en ondiepten in de zeebodem leidden vaak tot schipbreuk. Zo was Schiphol een hel waar schepen vergingen. Ook waren er talrijke overstromingen.

100 jaar Zuiderzeewet; Ing. Lely en zijn plan

Daarom kwam Lely (1854-1929) in 1892 met zijn plan om het water in te dammen. Dat leidde pas in 1932 tot de bouw van de Afsluitdijk en tot het ontstaan van het IJsselmeer.
Pas op 14 juni 1918 kreeg zijn plan een wettelijke status door het aannemen van de Zuiderzeewet. Betekende dit het einde van de visserij? Door het indammen was het water van de Zuiderzee niet langer zout maar zoet met alle gevolgen voor de visstand. Ook werd het visvangstgebied veel kleiner.
Aanvankelijke leken de godsvruchtige schippers het te nemen zoals het kwam. Immers, de mens wikt maar God beschikt, toch? Pas in de jaren ’30 bleek er geen weg meer terug te zijn. Om te protesteren was het toen te laat.
Toch liet Eibert den Herder (1876-1950) het niet op zich zitten. Met protestbrieven, schilderijen en een film wilde hij de bouw van de Afsluitdijk alsnog tegenhouden. Maar het was te laat.

100 jaar Zuiderzeewet:  Zuiderzeesteunwet 1925

Om de vissers van de Zuiderzee tegemoet te komen wegens te lijden schade kwam op 29 juni 1925 de Zuiderzeesteunwet tot stand. Koningin Wilhelmina plaatste daaronder haar handtekening. Op 28 mei 1932 ging de Afsluitdijk dicht.
Na het droogleggen van De Wieringermeer (21 augustus 1930) en de aanleg van de afsluitdijk was het geld op. In 1940 brak de Tweede Wereldoorlog uit. De Duitsers zetten de voor landbouw zo belangrijke Wieringermeer onder water.

100 jaar Zuiderzeewet: Aanleg van Nieuw Land en Bouw van dorpen en steden

De Noordoostpolder viel droog op 9 september 1942. Duizenden jonge mannen werkten in de Noordoostpolder. Ze ontgonnen het nieuwe land. Intussen vestigden ze hu hoop op een boerderij of een stuk grond, zodra de oorlog was afgelopen.
Na de Tweede Wereldoorlog werd een begin gemaakt met de bouw van elf dorpen voor de landarbeiders. Zo ontstond ook het inmiddels 60 jaar oude dorp Nagele.
In Nagele kan je trouwens een mooie cultuurhistorische wandeling maken. Pas in 2004 waren alle polders klaar, zo ontdek ik in Museum Batavialand in Lelystad. Daar beleef je als het ware al deze historie zelf mee.

100 jaar Zuiderzeewet: Museum Batavialand: de historie meebeleven

• Flevowand: Geïnspireerd door het tapijt van Bayeux ontstond de wordingsgeschiedenis van Flevoland als boorduurwerk. Het is een 60 meter lang wandkleed. Het vertelt het verhaal vanaf de IJstijd tot heden. Het werd op 14 juni in Biddinghuizen onthuld in het bijzijn van koningin Beatrix. Vanaf 17 juni is het permanent te zien in Museum Batavialand.
• Werkkamer ing. Lely. Vanaf 17 juni is in Museum Batavialand ook te zien: het bureau van Ing. Lely.
• Dronten: Theatervoorstelling Matrose duikt in de Zuiderzeewet.  Duik 100 jaar terug in de tijd. Maak kennis met Cornelis Lely en Eibert den Herder. Matrose vertelt beide kanten van het verhaal. Over Lely die de woeste Zuiderzee wilde temmen om het land te beschermen. Over den Herder die optrad tegen de Afsluitdijk, om zijn vissers te beschermen.
• Over het wandkleed verscheen bij uitgeverij Pharos een prachtig boek met als titel: ”De Flevowand: van Bayeux tot Biddinghuizen, door Ans van Berkum. ISBN: 978 90 79399 89 5. Hte is te koop voor € 17,90. Hierin staan niet alleen alle borduursels maar ook achtergrondverhalen.
• Tip: Het Zuiderzeemuseum verzorgt een zeiltocht van Enkhuizen naar Urk.

Wist je dat?

Wist je dat de mensen in de Middeleeuwen (1100-1450) de naam Flevo al kenden? Ze noemden het Almaere.

Toon je interesse in historie? Kijk dan ook eens naar Historizon. Zij organiseren zowel dagjes uit als reizen. Dit familiebedrijf bestond in 2017 tien jaar.

In 2018 vinden er allerlei evenementen plaats Kijk voor meer informatie op de website van provincie Flevoland.

In 2015 verscheen bij uitgeverij U2pi mijn boek ”Het geloof van Oranje: vrijheid, verbondenheid, tolerantie.” Door mij geschreven boekjes over ons vorstenhuis verschenen sinds 2005 in de populairwetenschappelijke serie Actuele Onderwerpen. Ook schrijf ik blogposts over ontmoetingen met Koning Willem-Alexander en/of koningin Maxima. Dat leidt tot allerlei uitnodigingen, zoals ook voor de opening van de Geboorte van Nederland op 24 maart 2022 in Brielle.