Oude Hollandse Waterlinie : oriëntatiefestival in het Fort Wierickerschans

Oude Hollandse Waterlinie, met Peter Kraan, voorzitter Fort Wierickerschans Groep en Marjolijn van der Jagt van stichting PRET, organisatoren van het Oriëntatiefestival
Oude Hollandse Waterlinie, met Peter Kraan, voorzitter Fort Wierickerschans Groep en Marjolijn van der Jagt van stichting PRET, organisatoren van het Oriëntatiefestival, foto Han Geijp.

De Oude Hollandse Waterlinie viert in 2022 haar 350e verjaardag. Maar hoe maak je de linie meer beleefbaar en bekend bij het grote publiek? Deze vraag stond in het Fort Wierickerschans centraal tijdens het Hollandia Netwerk Evenement op 11 december. Ongeveer 20 bedrijven in de recreatieve sector presenteerden zich aan 160 deelnemers.

Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiemarktMarjolijn van der Jagt met stadhouder Willem III
Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiefestival, werd georganiseerd door Stichting PRET (Promotie Recreatie En Toerisme) en Stichting Fort Wierickerchansgroep. Op de foto: Marjolijn van der Jagt (PRET) en stadhouder prins Willem III

Via een smalle weg door het water komen we in het fort Wierickerschans. Van 1830 tot 1995 was het fort het kruitmagazijn van Nederland. Honderden tonnen kruit lagen er destijds opgeslagen.

Smalste deel van de Oude Hollandse Waterlinie

Stadhouder Willem III liet in 1673 Fort Wierickerschans bouwen op het smalste deel van de Hollandse Waterlinie. Vanaf 1830 kwamen buitenstaanders er niet in. Voor de omwonenden was het een locatie vol mysterie die zomaar kon ontploffen.
Voor de rest van Nederland bleef het bestaan een geheim. Op geen enkele stafkaart kwam het fort voor.
Dankzij Peter Kraan staat nu de poort wijd open voor het grote publiek. Samen met mijn man Peter loop ik de markthal in. We zien een bar, gezellige zitjes rondom vuurkorven, kraampjes en schalen voor een  buffet vol Hollandse kost.

Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiefestival, markt, kaaspakhuismuseum Woerden, foto Han Geijp
Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiefestival, markt, kaaspakhuismuseum Woerden, foto Han Geijp

Oriëntatiefestival van de Oude Hollandse Waterlinie

We nemen een kopje koffie met stroopwafel en lopen we naar de oriëntatiefestival van de Hollandse Waterlinie. Georganiseerd door de Stichting Promotie Recreatie En Toerisme en Stichting Fort Wierickerschansgroep..
Om 15 uur loopt prins Willem III binnen. Hij is niet de enige persoon uit de 17e eeuw. Ik zie een soldaat, baron, fluitspeelster, en een chique dame. In de stand van de Hollandse Waterlinie spelen twee violisten. Het is een feest al feest.

 chique dame van stoomgemaal de Hoge Boezem en fluitspeelster
Lyanne de Laat van Poldergemaal de Hooge Boezem (l) en fluitspeelster (r).

Hollandse Waterlinie en Fort Wierickerschans

Met een soeplepel schept een dame vanuit een grote pot mijn glas vol met Glühwein. Het houdt mijn handen warm, wanneer we naar de grote zaal gaan. Daar staan maar liefst drie projectieschermen.
De burgemeester van Bodegraven met de ambtsketting om houdt een toespraak. Hij praat over het zichtbaar maken van historie. Uiteraard staat hij stil hij het drama dat zich hier in rampjaar1672 voltrok.
De Oude Hollandse Waterlinie vormde een barricade voor het Franse leger. Ze moesten rechtsomkeert maken en namen wraak op de onschuldige bewoners. Na net bloedbad en brandstichtingen liet Willem III fort Wierickerschans bouwen. 

Stichting Fort Wierickerschansgroep

Na de toespraak van de burgemeester van Bodegraven vertelt Peter Kraan ons meer over Fort Wierickerschans. Hij werd geboren in het buurtschap Molenbrug, zo’n tweehonderd meter ten westen van het fort.  
‘’Er woonden hardwerkende kleine middenstanders en machtslieden die veelal werkten voor de boerenbedrijven’’, vertelt hij. ‘’Buurtschippers voeren af en aan over de in het noorden gelegen Rijn. Regelmatig zag ik militaire colonnes tussen de gewone melkrijders en kaasbrikken door marcheren naar fort Wierickerschans.’’
Zijn vader zette als timmerman het in 1835 opgerichte familiebedrijf voort. ‘’Het ambachtsleven is me met de paplepel ingegoten,’’ zegt Peter. In 1995 dreigde het fort te vervallen tot een bouwval. Wilde het niet ten onder gaan dan moest er een nieuw plan komen.

Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiefestival, Brouwerj Kraan
Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiefestival, Brouwerj Kraan

Brug naar het verleden

‘’Voor mij is het fort een brug van het verleden naar het heden, naar nieuwe mogelijkheden. Koester oud, denk nieuw. Wil je heden en toekomst begrijpen dan moet je het verleden koesteren’’, zegt Peter Kraan. 
Het fort moest van verdedigingswerk en kruitmagazijn een aanjager worden van nieuwe economische activiteiten in de recreatieve sfeer, De manschapsverblijven van eind 1600 werden moderne gastenverblijven. In 2006 werd de Stichting Fort Wierickerchans opgericht.
Na een grondige renovatie staat het fort nu bekend als het icoon van de Hollandse Waterlinie.
Het fort, zijn wallen en omgeving maken onderdeel uit van de Ecologische hoofdstructuur van Nederland. Dat is van belang voor weidevogels en ruige plantengroei. In 2008 tekenden Staatsbosbeheer en Stichting Fort Wierickerschans een erfpachtovereenkomst voor een periode van vijftig jaar.

Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiefestival,
Oude Hollandse Waterlinie, oriëntatiefestival,

OudeHollandse waterlinie en Fort Wierickerschans

‘’Fort Wierickerschans restaureren, vernieuwen en exploiteren kan je niet alleen. Dat zegt Peter Kraan. ‘’Veel mensen zijn hierbij betrokken. Wij geloven en vertrouwen erop dat dit militair erfgoed een belangrijke rol gaat spelen in de recreatieontwikkeling van dit gebied. Een gebied dat meer dan de moeite waard is om te verkennen en te ontdekken. ‘
Over de restauratie van Fort Wierickerschans verscheen het fotoboek ”Koester oud denk nieuw”. Ze vormde deze middag De PRET-prijs. Om daarvoor in aanmerking te komen moet je je visitekaartje inleveren. Zoals dat gebeurt bij bij elk Hollandia Netwerk Evenement.
Deze keer won ik hem. Het boek eindigt met een selectie uit de voor een wedstrijd meer dan duizend ingezonden foto’s. Deze publicatie is een ode aan de oudste gebouwen van Fort Wierickerschans. 

De Blauwe Meije
De Blauwe Meije, met gastvrouw Rebecca, winnares Gastvrijheidsondernemer Rijnland 2019

Vuurdansen

Opeens valt het licht uit. Muziek zwelt aan. In het zwart geklede personen met brandende fakkels dansen naar binnen. Ze nemen ons mee naar buiten. Daar staat een wagen van vuur. Een van de dansers roept ‘’boe’’ naar mij en ik roep ‘’boe’’ terug.
Via het voormalig kruitmagazijn nu expositieruimte gaan we naar het plein. Daar genieten we van een prachtige show met vuurdansers. Duisternis ontvlamt zoals ook de sombere dagen van dit fort voorgoed voorbij zijn. Fort Wierickerschans bruist. 
Tot slot wacht ons een buffet met oer-Hollandse schotels. We smullen van snert, hutspot, boerenkool met worst, aardappelpuree en gehakt.

Foto: Han Geijp

Oriëntatiefestival Oude Hollandse Waterlinie

  • Aan het Oriëntatiefestival Oude Hollandse Waterlinie namen verschillende organisaties deel.
  • De Rijnlandsemolenstichting telt 49 molens en bestaat in 2019/2020 zestig jaar.  
  • Oude Hollandse Waterlinie; Te voet, per fiets, of te water kan je de linie beleven. Er bestaat zelfs een smokkelroute van 17 kilometer. Vooral Koeneschans was vroeger een smokkelaarsnest. Dat kwam omdat in Utrecht de belastingen op levensmiddelen hoger lagen dan in Utrecht.
  • Brouwerij Kraan,   Hier proefde ik een bier met slechts 1,6% alcohol. Dat is evenveel als in 1673. Het bier heeft een lekker bittertje.
  • Poldermuseum Gemaal de Hooge Boezem, Je ziet hier onder andere een film over het omgaan met waterhuishouding. Dat geldt niet alleen voor toen maar ook voor nu en in de toekomst. Hoe hield je droge voeten door de eeuwen heen? Intussen deelde de bodem. Hoe houd je ze nu droog ?
  • Buitenplaats’ ’De Blauwe Meije” in Zegveld, Gastvrijheidsondernemer regio Rijnland 2019 en winnaar streekproducten. Je kan hier tot rust komen, varen en genieten in een prachtige omgeving. Ze hebben een goede B&B en ook mogelijkheden voor zakelijke bijeenkomsten.  Ik herinner me nog de lekkere appeltaart die we in de Blauwe Mije kregen tijdens het Hollandia Netwerk Evenement bij Nieuwkoop.
  •  Marryglaz, , ze geven  een workshop in glassnijden.
  • Het Kaaspakhuis in Woerden; je krijgt  hier een totale koe-tot-kaas beleving.
  • Donatus verzekeringen. Al sinds 1852 is ze specialist in het verzekeren van kerken, monumenten en (zorg)instellingen. Ze publiceerden daarover een prachtig rijk geïllustreerd boek. Dit kreeg als titel: Oren van Steen, ISBN/EAN 978-90-816316-0-0
  • Flames of Chaos. Zij verrasten de deelnemers aan het Hollandia Netwerk Evenement met spannende vuurdansen.

Wist je dat?

Wist je dat er eigenlijk twee Hollandse Waterlinies zijn? Een nieuw en een oude.  Na het aanleggen van Fort Wierickerschans besloot men de waterlinie naar het oosten te verleggen. Zo verdedigde ze ook de stad Utrecht.  Vanaf 1815 werd er een nieuwe verdedigingslinie ingericht. Vanaf 1871 heet deze officieel de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De linie van 1672 heet sindsdien de Oude Hollandse Waterlinie. De oude Hollandse waterlinie is een van de erfgoedlijnen in Zuid Holland.
Een landschap met een waterlinie vind je alleen in Nederland. In 1996 kreeg de Stelling van Amsterdam de status van UNESCO Werelderfgoed. Samen met de Hollandse Waterlinie gaat het in 2020 wellicht één Werelderfgoed vormen.


Wil je weten wat het fort nog meer organiseert of ben je op zoek naar een unieke locatie kijk dan op de website van Fort Wierickerschans.

Regelmatig geef ik tips voor een dagje uit of een paar daagjes weg. Voor de Stichting Promotie Recreatie En Toerisme (PRET) blog ik regelmatig over hun Hollandia Netwerk Bijeenkomsten. Deze belichten de toeristische en recreatieve mogelijkheden van een bepaalde locatie. Op 18 mei 2022 vierden ze in Leiden de 75e Hollandia Netwerk Bijeenkomst.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *