Rome aan de Zaan. Zo heette de op 12 september door Drietour en diaken Rob Mascini georganiseerde ontvangst in verfmolen de Kat. Deelnemers waren bedevaartgangers naar Rome. Daags voor hun vertrek hoorden ze dat Rome in loc down was geraakt. Ze konden hun koffers weer uitpakken.
Aan Rome aan de Zaan namen veertien mensen deel. De meeste kenden elkaar van de Groenmarktkerk in Haarlem. Peter en ik mochten aanschuiven als kennissen van Rob Mascini. Na koffie met een stroopwafeltje wachtte een lezing over pigmenten door molenaar Piet Kempenaar.
Rome aan de Zaan; pigmenten
De Kat is de nog enige functionerende verfmolen ter wereld. Vermalen worden organische en anorganische stoffen tot pigmenten. Zoals dat eeuwenlang gebeurde tot de komst van synthetische stoffen.
Tijdens de bijeenkomst ‘’Rome aan de Zaan’’ leerden we de kleurstoffen van door Caravaggio, Rembrandt en al die andere oude meesters gebruikte verf. Als enige producent ter wereld verkoopt De Kat de pigmenten wereldwijd aan ateliers waar de schilderijen en fresco’s gerestaureerd moeten worden… van het Rijksmuseum tot ja zelfs het Vaticaan.
Rome aan de Zaan : de wortels van ons geloof en cultuur
Na een lezing door molenaar Piet Kempenaar over het maken van pigmenten en fresco’s nam Rob Mascini ons mee naar de fresco’s en mozaïeken van Rome. Wat vertellen deze over de wortels van ons geloof en van onze cultuur?
‘’Piet, je hebt vast en zeker veel pigmenten geslikt. Je kunt zo kleurrijk vertellen.’’ Met deze woorden nam Rob Mascini het woord over van de molenaar. Zelf deed Rob niet voor hem onder. Zelfs dagen na de lezing kwamen delen daarvan terug in mijn herinnering.
Rome aan de Zaan: het oude Rome een geschiedenis in kleur
De eerste dia van Mascini’s lezing Rome een geschiedenis in kleur toonde een tweeduizend jaar oude stadsplattegrond. ‘’Het schilderen van de stad gaf status aan Rome’’, vertelde Rob. ‘’Midden in de stad lag het Forum Romanum. Destijds was dat veel groter dan wat we nu nog kunnen zien. De fundamenten van verdwenen tempels zie je nog in de kelders van de huizen eromheen.’’ Om in de historie van Rome te duiken moet je letterlijk de diepte in.
In Rome bouwden ze nieuwe gebouwen bovenop afgebroken panden. Na duizend jaar lag het oppervlakte zo’n tien à twintig meter hoger. Amsterdam is gebouwd op palen, maar Rome op puin.
Dat geldt ook voor de basiliek San Clemente . Deze werd in de vierde eeuw gebouwd bovenop de afgebroken woning van Clemens. Hij was van 88 – 92 of 97 de derde paus van Rome.
De San Clemente was van 25 mei 1985 tot 2 september 2020 de titelkerk van kardinaal Simonis. Zoals elke kardinaal had ook Simonis in Rome zijn eigen kerk om daarin de H.Mis op te dragen.
Rome aan de Zaan toonde het paleis van Nero
Keizer Nero regeerde vanaf het jaar 54 tot 68 over Rome. Omwille van de bouw van zijn paleis stak hij de helft van de stad in brand. Zo kwam er grond vrij voor zijn paleis. Wanden en plafonds liet hij bekleden met goud en edelstenen. Vandaar de naam Domus Aurea, ofwel Gouden Huis. Vier jaar later pleegde hij zelfmoord. Pas onder zijn opvolger werd het 64 ha grootte paleis voltooid.
Omdat Nero nogal gehaat was, lieten zijn opvolgers delen van het paleis afbreken. Daarboven verschenen nieuwe gebouwen. Dankzij archeologisch spitwerk kan je het paleis nu bezoeken tijdens een virtual reality tour. Je ziet dan de mooiste fresco’s en schilderijen van pastorale beelden. ‘’De Romeinen schilderden graag iets van de natuur’’, vertelt Rob Mascini.
Destijds lieten Michel Angelo en Raphael zich aan touwen in de toen net ontdekte ‘’grotten’’ naar beneden dalen. Daar vormden de fresco’s een inspiratiebron voor hun werk. Dat zie je terug in de paleizen en andere gebouwen van Rome.
Catacomben
Tussen de 2e en de 5e eeuw kreeg Rome haar catacomben. De mooiste zijn die van Priscilla. Daar rusten zeven pauzen en talloze martelaren. ‘’De Joden vonden de catacomben uit, want ze mochten zich niet laten cremeren. In de catacomben begonnen de eerste christelijke afbeeldingen. Sommige waren getuigenissen in zwart-wit. Veel afbeeldingen in de catacomben van Priscilla zijn in kleur.
Het openlijk beleven van je geloof was destijds uiterst gevaarlijk. Dat zie je ook terug op de graven. Een M achter de naam betekende Mors(=dood). Een D betekende Dormito of Depositum (ofwel: hij slaapt, is neergelegd en wacht totdat hij bij de verrijzenis wakker wordt). Aan het zien van een D herkende je het graf van een christen. Andere tekens waren druivenbladeren of een walvis met in zijn bek een mannetje.’’
De eerste kerken en de eerste paus van Rome
Pas na 313 kreeg Rome zijn kerken. Achtereenvolgens toont Rob Mascini mooie dia’s van San Giovanni e Paolo (350), Sta Maria in Antiqua (gebouwd in de 6e eeuw maar boven op een nog oudere kerk).
In het jaar 384 werd paus Siricius ingewijd als eerste paus van Rome. Twee jaar later vaardigde hij een decreet uit. Voortaan mochten bisschoppen alleen benoemd worden door de paus. Ook stelde hij het priestercelibaat in.
Babylonische ballingschap
In de veertiende eeuw raakte Rome in verval. ‘’Het inwonersaantal daalde van een miljoen naar ca 25.000 inwoners. Het Forum Romanum werd een koeienweide. Het was er onveilig’’, vertelt Rob. De paus zetelde niet meer in Rome maar in Avignon van 1309 tot 1377. Met de door Italiaanse kardinalen benoemde paus Gregorius eindigde de Babylonische ballingschap.
Maar er kwam nog een paus. De niet Italiaanse kardinalen verkozen Robert van Genève tot paus. Als paus Clemens VII ontketende hij een aanval op Rome. Deze mislukte. Als paus vestigde hij zich in Avignon, Het Westers schisma was een feit. Het concilie van Konstanz herstelde in 1417 de eenheid. Voortaan was er nog maar één paus en hij zetelde uitsluitend in Rome..
De pausen na Gregorius wilden Rome in al haar glorie herstellen. ‘Met de prachtigste kunstwerken wilden ze de stad aanzien geven. In de 16e eeuw kwam er een nieuwe Sint Pieter. Deze werd gebouwd bovenop de in opdracht van keizer Constantijn gebouwde kerk uit de eerste eeuw.
Michelangelo
Michelangelo (1475-1564) kreeg in 1508 de opdracht voor de Sixtijnse kapel. In 1499 maakte hij zijn meesterwerk De Pieta. Bernini kreeg de opdracht tot de zuilengalerij van de Sint Pieter.
Hij koos voor een ellipsvormige colonnade. Deze omarmt het plein zoals de kerk haar gelovigen omhelst. ‘’Met zijn kunst bracht hij kardinalen, die dood waren tot leven. Kunst moest inspiratie geven aan het rk-geloof door de betekenis ervan te laten zien,’’ besluit Rob Mascini zijn boeiende lezing.
Naar Rome met Rob Mascini
● Rob Mascini is gids voor door Drietours georganiseerde reizen naar Rome.
● Rob Mascini bereisde de wereld als diaken en president van de Internationaal Diaconaats Centrum.
● Rome, 10 toeristische tips;
● Leestip van Rob Mascini. De Hemel van de Paus, over Michelangelo en zijn meesterwerk de Sixtijnse Kapel.
● Voor het restaureren van de eeuwenoude meesterwerken in het Vaticaan levert verfmolen De Kat aan de Zaanse Schans de pigmenten. Molenaar Pieter Kempenaar vertelt er boeiend over.
● Rob Mascini is diaken bij De Groenmarktkerk van Haarlem, deze maakt deel uit van Kloosterstad Haarlem. Dat zijn stilteplekken verspreid door de stad.
● Rob Mascini is diaken bij de Joannes de Doperkerk in Hoofddorp. Daarachter bevindt zich de Bijbelse tuin Hoofddorp.
Wist je dat?
Wist je dat je in de Sint Pieter geen enkel schilderij ziet? Alles daar is mozaïek. Schilderijen zouden daar zijn gaan schimmelen. Een enkel schilderij bevat wel zo’n 40.000 steentjes in verschillende kleuren. Het maken ervan duurde ongeveer tien jaar.
Kijk voor meer informatie op boeiende Romereizen met Robert Mascini als gids.
Regelmatig geef ik tips voor een dagje uit of een paar dagen weg. Ben je benieuwd wie Boerhaave was? Wandel of fiets dan in de voetsporen van Boerhaave.