Chatten met Papoea Nieuw-Guinea. Dat doe ik regelmatig met fr.Damien Lito. Hij is de huidige pastoor van de parochie Sint Francis Xavier in Bundralis. Deze plaats ligt op het eiland Manus binnen Papoea Nieuw-Guinea. In 1923 was mijn oom Bernard van Klaarwater de pastoor van deze kerk.
Dankzij het wereldwijde netwerk kan ik chatten met Papoea Nieuw-Guinea. In ons eerste gesprek wees pastoor Lito op een document met daarin de naam van mijn oom. ‘In 1933 bouwden inlanders onder zijn leiding de toenmalige kerk. Ze kreeg drie torens en dat werd haar fataal. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zagen de Amerkanen haar aan voor een Japans gebouw en bombardeerden haar,’ schreef Lito.
Chatten met Papoea Nieuw-Guinea; bisschop Louis Couppé
De parochie Sint Francis Xavier in de op het eiland Manus gelegen plaats Bundralis bestaat sinds 1916. Bisschop Louis Couppé MSC stuurde al in 1913 enkele missionarissen naar de op Manus gelegen plaats Papitalai.
Voor deze Missionarissen van het Heilig Hart (MSC) volgden drie eenzame en voor het geloof onvruchtbare jaren. Een van hen keerde terug naar Duitsland. De bisschop stuurde de overige twee missionarissen in 1916 naar Bundralis.
Daar stichtten ze de Sint Francis Xaveriusparochie. Het was er niet veilig. Tijdens een mis gooide in 1922 zelfs een inheemse een bijl naar het hoofd van een van de priester. Na deze aanslag vertrok hij. De missie wachtte nu op een nieuwe priester.
Chatten met Papoea Nieuw-Guinea
In 1923 stuurde de bisschop Bernard van Klaarwater naar Manus dat gold als het meest gevaarlijke missiegebied. Binnen de parochie Sint Francis Xavier werkte Bernard samen met Karl Borchardt, Franz Utsch en de missiezusters Cunera Lepelaars, Elisabeth Scholman en Ancilla Slingerland.
De Jappen vermoordden hen op 18 maart 1943 aan boord van torpedojager Akikaze. Zij lieten het leven samen met 40 Missionarissen van het Goddelijk Woord uit Wewak en vijf leden van de Liebenzeller Mission uit de op Manus gelegen plaats Lorengau.
Chatten met Papoea Nieuw-Guinea; 19 juni 2021
Het chatten met Damien Lito begon op 19 juni 2021. Dat is toevallig ook de geboortedag van mijn moeder Riek Reijn-van Klaarwater(1911-1988). Op 19 september 1945 trouwde ze met mijn vader.
Op 19 september 1981 stuurde de Amerikaanse priester en journalist Ralph Wiltgen vanuit het Vaticaan zijn boek ‘The death of Bishop Loerks and his companions. Het verbaast me steeds weer dat sommige data blijken samen te vallen.
Ralph Wiltgen beschreef in zijn boek de moord op de 50 geestelijken, zeven andere personen en drie kleine kinderen. Ook was hij aanwezig tijdens de rechtszaak op 13 oktober 1948 in Yokohoma. Ondanks bewijs kregen de medeplichtigen Gunichi Mikawa en Shinzo Onishi vrijspraak. De hoofdschuldige Michiachi Kamata was op 18 maart 1947 geëxecuteerd wegens massamoord op 1500 inheemsen op Borneo.
Chatten met Manus: dankbaarheid
Uit het chatten met Manus blijkt de dankbaarheid van de inheemse bevolking voor het werk van mijn oom en de andere missionarissen en missiezusters. Dankzij de verhalen van hun ouders herinneren de parochianen herinneren zich hun namen.
Regelmatig worden de martelaren van Bundralis herdacht. Zo ook tijdens de op 6 en 7 juli massaal bezochte viering in de parochie Mary Queen in Waigani ter ere van de inheemse martelaar Peter To Rot. ‘ In mijn speech noemde ik de naam van uw oom en van de andere missionarissen en zusters,’ chatte Damien Lito op 12 juli.
Chatten met Papoea Nieuw-Guinea, over de historie
Intussen zijn de parochianen van de parochie Sint Xavier blij met mijn onderzoek voor mijn boek ‘Missie naar de Bismarck Archipel.’ Dit beschrijft het levensverhaal van mijn oom geplaatst binnen de context van ontstaan en ontwikkeling van de missie en zending in Papoea Nieuw-Guinea.
Uit het chatten met Manus maar ook uit facebookberichten blijkt dat de inheemse bevolking weinig weet over hun eigen historie. ‘Muskieten en andere insecten hebben geknabbeld aan onze documenten,’ liet Mien Lito weten.
‘Eerst toonden de parochianen ook weinig interesse voor hun eigen historie. Maar dankzij uw schrijven neemt de belangstelling toe. Ook zijn ze blij met de foto’s die u op onze facebookpagina plaatst en nog gemaakt zijn door uw oom.’
Dankzij Facebook kreeg ik contact met Christian Kuemchuin Kuemlangan. Hij is een van de personen die zich de naam van mijn oom herinneren dankzij de verhalen van hun ouders.
‘Prijs God, voor wat jij doet, Marianne. Jouw oom en de andere missionarissen en zusters deden prachtig werk. Zij brachten ons het geloof in de liefde van God. Mijn ouders noemden wel de naam van uw oom en van Karl Borchardt, maar geen verhalen,’’ chatte Chris op 18 april 2021.
Intussen vroeg Damien Lito naar de namen en verdere gegevens van de martelaren van Bundralis, Hij wil ze vermelden op een monument.
Contact met Rochus Tatamai, aartsbisschop van Rabaul
Dankzij Christian Kuemchuin Kuemlangan kreeg ik contact met Mgr. Rochus Tatamai. Hij werd op 23 juni 2020 door Paus Franciscus benoemd tot de eerste inheemse bisschop van Papoea Nieuw-Guinea.
Op advies van Mgr. J Hendriks, bisschop van Haarlem-Amsterdam, diende ik bij de bisschop een verzoek in tot zaligverklaring van de nog steeds geliefde missionarissen en zusters. Dit opdat 18 maart 1943 een plaats krijgt op de liturgische kalender.
De dag van de door de Jappen begane moord op mijn oom Bernard van Klaarwater en de andere geestelijke werkers aan boord van torpedojager Akikaze mag nooit worden vergeten.
Meer info over de martelaren van Bundralis
● De parochie Mary Queen in Waigani, aartsbisdom Port Moresby, vierde op 6 en 7 juli 2021 het feest van Sint Maria Gorethy en Peter To Rot. Pastoor Mien Lito noemde in zijn speech de naam van Bernard van Klaarwater en de andere Bundralis-martelaren.
● Tot de martelaren van Bundralis behoren Bernard van Klaarwater, Karl Borchardt en Frans Utsch. Zij waren lid van de congregatie Missionarissen van het Heilig Hart (MSC). Zij werkten samen met Cunera Lepelaars, Elisabeth Scholman en Ancilla Slingerland. De drie zusters behoorden tot de congregatie Dochters van Onze Lieve Vrouwe van het Heilig Hart.
● Mijn boek ’Waarom zouden wij bang zijn?’ vertelt ‘het levensverhaal van mijn oom Bernard van Klaarwater MSC. Dit binnen de context van ontstaan en ontwikkeling van de missie in Papoea Nieuw-Guinea vanaf 1844.
● Theoloog Martin Frederiks las vanuit zijn visie mijn manuscript en schreef een aanbeveling voor ‘Waarom zouden wij bang zijn?’
● De wereldberoemde antropologe Margareth Mead was op Manus in de jaren 1920 en bestudeerde de levenswijze van de bewoners.
Wist je dat?
Wist je dat pastoor Damien Lito van de st Xaveriuspaorchie in Bundralis alle pastoors van zijn parochie herdenkt op 4 augustus 2021? Dat is de feestdag van Sint John Viannie, ook wel Pastoor van Ars genoemd. Er komt een speciale nacht waarin alle missionarissen en zusters worden herdacht. Onder wie Karl Borchardt die in 1916 de eerste pastoor van de parochie was, en Bernard van Klaarwater.
Wil je meer weten over mij en mijn boek? Volg dan de facebookpagina van Marianne Visser van Klaarwater.
Een mooie herdenking met een heiligverklaring van je oom. Een dierbaar aandenken voor je.
Wat mooi en wat een mooi filmpje, dat aangeeft hoe men in Papoea N. Guinea de eucharistie beleeft.
Zo vrolijk en iedereen doet werkelijk mee. Net als in Afrika. Dat missen we hier wel.
In de jaren 60/70 hebben ze dat hier wel geintroduceerd, maar heeft het hier niet doorgezet.
Annelies
Goedemorgen Annelies,
Hartelijk bedankt voor je reactie. Ja, iedereen doet mee, net als in Gambia waar ik op de sterfdag van Roel, 23 november, als enige blanke de H.Mis bijwoonde. Dat was prachtig. Al die kleurrijke jurken, het koor en de trommel op de hartslag van een bezield kerkvolk. Dat raakte me, zoals ook de Surinaamse mis in de helaas gesloten Jan de Doperkerk in Haarlem. Evenals jij mis ik die bezieling wel eens in onze kerk.
Van de jaren ’60 en ’70 herinner ik me de beatmissen, waarmee ze vergeefs jongeren probeerden te trekken.
Wat de heiligverklaring van mijn oom betreft, moeten we nog even wachten. Eerst komt de zaligverklaring en dat kan lang op zich laten wachten. Ik heb nog geen reactie ontvangen van het Vaticaan en van de aartsbisschop van Rabaul. Wellicht zijn ook zij op vakantie.
‘Missie naar de moordenaarsarchipel’ zegt echt alles over de enorme strijdvaardigheid om gerechtigheid. De tekst van het boek is meteen bijzonder pakkend. Dat kan bijna niet anders want Marianne Visser – van Klaarwater, de schrijfster van het boek heeft haar sterke genen mede geërfd van haar om het leven gebrachte oom Bernard. Deze wrede moord is niet te bevatten, in het verhaal haalt Marianne daarom de onderste steen boven en gaat dwars door alles om duidelijkheid te krijgen. Zij ontmoet en verbindt vele jaren later mensen met elkaar, zodat haar oom en andere slachtoffers niet vergeten worden. Liefde is van alle tijden, en gaat overal Doorheen. Het blijkt weer, Marianne is een echte Doorzetster. Groet Riny X
Dag Riny
Wat weet je het weer mooi te verwoorden.
Strijdvaardigheid en gerechtigheid om die twee woorden gaat het. Zoals dat ook gold voor Peter R. de Vries. Ik kan de moord op hem niet bevatten, zo als ik dat ook niet kan bij de moord op mijn oom. Vooral mensen die vanuit hun hart vol liefde zoveel betekenen voor anderen mogen niet zo maar neergeknald worden. Vandaar mijn drijfveer om erover te schrijven en inderdaad de onderste steen boven te krijgen. Daarbij gesteund door de huidige Papoea’s in Bundralis, die de herinneringen aan mijn oom en de andere martelaren koesteren.