Friedensreich Hundertwasser noemde de rechte lijn in de bouwkunst ”goddeloos en amoreel’‘. Volgens hem moesten ramen kunnen dansen. Ramen in het gelid noemde hij ‘’treurig”. Samen met Gustave Klimt behoorde hij tot de groep Wiener Secession. Tot 31 december 2022 is hun werk te zien in Fabrique des Lumières te Amsterdam.  

De Wiener Secession was een groep kunstenaars die zich in Wenen losmaakte van de traditionele kunst. Bij hen speelden portretten geen prominente rol maar symbolisme, expressionisme en Jugendstil. Zoals we dat zien in de werken van Hundertwasser en Klimt.  

De eigen stijl van Hundertwasser en Klimt

Elk lid van de Wiener Secession had zijn eigen stijl. Zo verwijst de schilder Gustav Klimt (1862-1918) met zijn werken naar literatuur en klassieke mythologie. Deze bevatten niet alleen veel goud maar ook felle kleuren.
Dat kleurrijke zie je ook in de gebouwen van Friedensreich Hundertwasser (1928 – 2000). Deze architect toonde zich een voorvechter van een mens- en milieuvriendelijke bouwwijze. Zo koos hij voor een meandervorm van een rivier of andere natuurlijke vormen.

Friedensreich Hundertwasser en de Fabrique des Lumières

De kunstenaars van de Wiener Secession staan centraal in de openingsexpositie van Fabrique des Lumières. In dit op 22 april 2022 geopend kunstcentrum komen meesterwerken tot leven. Op 20 april namen Peter en ik alvast een kijkje.
Peter moet nog wennen aan zijn loopfiets als vervangende rollator. Daarom stapten we voorzichtig de voor ons nog onbekende ruimte in. Vooral omdat deze slechts spaarzaam verlicht was. Aan de wanden zagen we dia’s over Amsterdam in de periode eind 19^e/begin 20^e eeuw.
Destijds was de Wester Gasfabriek (1883) de grootste kolengestookte gasfabriek van Nederland.  Van hieruit werd geheel Amsterdam van licht voorzien. Vandaar de toepasselijke naam Fabrique des Lumières.

Fabrique des Lumières; een explosie van beeld en muziek

We liepen verder in de Fabrique des Lumières. Opeens hoorden we de openingsouverture van Wagners meesterwerk Tannhäuser. We raakten niet alleen ondergedompeld door deze magistrale muziek maar ook door tal van lichtbeelden.
Op de muren en op het plafond ja zelfs op de vloer zagen we projecties van schilderijen. Niet alleen van Hundertwasser en Klimt maar ook van Schiele en andere kunstenaars van de Wiener Secession. We voelden ons opgenomen in hun doeken. Dit nieuwe kunstcentrum van Amsterdam is een klank-en lichtspel in optima forma.

Friedensreich Hundertwasser verzette zich

Vooral Friedensreich Hundertwasser trok mijn aandacht. Met zijn ‘’ideale stad’’  verzette hij zich tegen de rechttoe rechtaan architectuur van de Tweede Wereldoorlog.
Anders dan de zogenaamde jaren dertig woningen misten de moderne huizen een eigen karakter. Daar zag je bij de een mansarde (dakkapel) maar bij de ander een erker. Later maakte dit alles plaats voor rechte lijnen.
Ronde vormen maakten plaats voor strakke lijnen zonder tierelantijnen. Ik herinner mij een film uit de jaren ’80. Deze liet zien hoe crimineel gedrag toenam door de saaie architectuur van na de oorlog.

Friedensreich Hundertwasser en zijn ideale stad

Friedrich Stowasser toonde zich een voorvechter van een mens- en milieuvriendelijke omgeving. Hij ontwierp zijn ideale stad als een koninkrijk van vrede met honderd wateren.
Stowasser zag zichzelf als een architect die gebouwen en omgeving aantrekkelijker wilde maken. Zo ontwikkelde hij zich tot een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de humane bouwkunst. Daarom noemde hij zich Friedensreich Hundertwasser.

Bijzondere architectuur bekijken

• De Westergasfabriek werd in1883 ontworpen door de Isaac Gosschalk. Hij versierde de gevel met bogen, sierlijke dakranden en trapgevels.
• De Westergasfabriek behoort tot de iconen van de Nederlandse Renaissancestijl. Zoals dat ook geldt voor het door Isaac Gosschalk gebouwde station van Groningen. Deze stijl herken je aan de symmetrie. Ook zie je het aan het gebruik van rode en gele baksteen plus lichtgekleurde stenen. “Een gebouw heeft stijl als het persoonlijkheid heeft; als het zijn ware aard discreet uitdrukt,” sprak Gosschalk.
• Gianfranco Iannuzzi, Creatief Directeurvan Fabrique des Lumières wil mensen bijzondere plekken laten zien. Zoals locaties met een ziel, een geschiedenis. ‘’Het is essentieel dat ik een gevoel heb bij een locatie. Zowel voor mij als voor het publiek. Ten eerste is het voor mij het in tact houden van het bijzondere karakter het allerbelangrijkst. Daarom pas ik me aan aan de bestaande architectuur en de oorspronkelijke ruimtes. Zo houd ik de geest van de locatie in stand. Vervolgens transformeer ik deze door de kunst. Dus niet andersom.”
• De Westergasfabriek kreeg een make-over tot cultuur-en kunstcentrum. Dit dankzij de vroegere eigenaars de Meyer Bergman Erfgoed Groep. Zoals dat ook geldt voor het aan de Vecht gelegen kasteel Doornburgh.
• Zie ook de website van het Ronald Mc Donaldhuis  De Regenboogspiraal in Valkenburg. Dit is het enige gebouw van Hundertwasser in Nederland.
• Over de vier eerste exposities van Fabrique des Lumieres in Amsterdam.
• Klimt liet zich inspireren door onder andere Vincent van Gogh en Matisse.
  

Wist je dat?

Wist je dat de Stichting Culturespaces de ontwerper is van Fabriques des Lumières? Dat is een Franse stichting die zich inzet voor kansarme kinderen. Met het doel hun creativiteit te prikkelen verleent de stichting hen toegang tot kunst- en cultuuronderwijs. Daartoe ontwikkelt zij samen met digitale kunstcentra, musea en erfgoedlocaties diverse programma’s. Deze zijn bestemd voor kinderen die getroffen zijn door bijvoorbeeld ziekte en/of sociale uitsluiting. Elk jaar bereikt ze bijna tienduizend kinderen tussen de vijf en twaalf jaar.

Kijk voor meer informatie op de website van Fabrique des Lumières.

Regelmatig schrijf ik over kunst. Dat leidt tot vele uitnodigingen. Zoals voor de opening van de expositie Flash/Back in het Mauritshuis. Hiervoor lieten zestien fotografen zich inspireren door eeuwenoude meesterwerken. De expositie werd geopend door Koning Willem-Alexander. Ze vond plaats op 1 juni 2022 ter ere van de 200e verjaardag van het Mauritshuis.