Een ander leven kan je zomaar overkomen. Zoals bij de Russische vrouwen. Op hun 15e 16e door de Nazi’s weggerukt bij hun familie verrichtten ze dwangarbeid in het concentratiekamp. Of bij het verlies van je baan. Of bij je betaalde job omruilen voor vrijwilligerswerk. Het allerbelangrijkste is dat je jezelf niet verliest. Verpleegcentrum De Hogeweyk in Weesp laat demente bejaarden zoveel mogelijk hun vertrouwde leven voortzetten.
Opeens kan het verleden zomaar bij je binnendringen. Dat overkwam mij dit weekend. Via facebook kreeg ik contact met BN’er Erik van der Hoff, die bekend werd als zanger van Roberto Jacketti & The Scooters en als presentator van diverse t.v. programma’s.
Zijn moeder Walja werd in Rusland geboren. Zij en haar man Willem waren begin jaren ’80 met Roel en mij bevriend.
Een ander leven: oorlog
Wat me altijd opviel aan zijn ouders, was hun liefde voor elkaar. Roel en ik zagen hen regelmatig tijdens Russische gezelligheidsavonden en tijdens de repetities van het Russische koor Otchizna (Het Vaderland). Ook kwamen we bij elkaar thuis. Dan speelde ik piano en speelde zijn vader viool. Zijn ouders hadden thuis een heuse studio, waar ook de band Roberto Jacketti & the Scooters oefende.
Als duo traden zijn vader en ik soms samen op tijdens concerten van Otchizna. Zijn vader, Willem, verwonderde zich er altijd over dat een musicus de noten op papier feilloos weet te raken op het instrument.
In het koor zongen Russische vrouwen van boven de 60. Ook zong de nog jonge Masja mee. Zij kwam na het opengaan van de grenzen naar Nederland en was nu gelukkig getrouwd.
De oudere vrouwen droegen het leed van de Tweede Wereldoorlog met zich mee. De Nazi’s rukten hen destijds weg uit hun vertrouwde omgeving en bij hun dierbaren vandaan. Ze kwamen In het concentratiekamp en moesten dwangarbeid verrichten.
Van alle gevangenen hadden de Russen het meest zwaar te verduren. Ze moesten werken tot ze er bijna dood bij neervielen. Eten kregen ze amper en dan nog altijd vanuit een kom die bijna nooit afgewassen werd.
Ze overleefden door het zingen van Russische volksliederen. Dat raakte de uit Nederland gedeporteerde mannen. In deze hartverscheurende wrede wereld openden ze hun hart. Ze kozen niet voor haat maar voor liefde.
Een ander leven: Stalin
Na de oorlog waren de vrouwen niet meer welkom in Rusland. Stalin strafte ze meedogenloos wegens hun werkzaamheden voor de Duitsers tijdens hun gevangenschap in het concentratiekamp.
Zo’n vierduizend meisjes volgden hun geliefde naar Nederland. Ze trouwden, kregen wel of geen kinderen en werden gelukkig.
Totdat Stalin ze terugriep naar Rusland. Hij noemde ze zijn ”verloren dochters”. Ze moesten hun land opbouwen. Via allerlei slinkse wegen lokte hij ze naar Rusland. Ze werden achtervolgd, in auto’s geduwd en meegenomen. Opnieuw ontaardde hun leven in een nachtmerrie.
En steeds bleven ze zingen. Hun volksliederen van het land waar ze als jong meisje door de Nazi’s waren weggerukt. De volksliederen van hun land waarvan ze nog steeds hielden.
Al die herinneringen kwamen terug bij het zien van het facebookbericht van Erik van der Hoff. Belangstellend vroeg ik hem naar zijn ouders. Hij antwoordde: ”Zowel mijn vader als mijn moeder zijn zeven jaar geleden overleden, drie maanden na elkaar. Mijn moeder had na de dood van mijn vader geen behoefte meer om verder te leven. Wat je zegt. Echte liefde en verbondenheid.’’’
Een ander leven: waar kies je voor?
Niet meer verder willen leven na het overlijden van je grote liefde. Ik herken mezelf in de woorden van Erik van der Hoff. Na het overlijden van Roel bad ik tot God of Hij mij snel kwam halen. Het verlies van je jarenlange levensgezel voelt als een amputatie, toch?
Het plaatst je voor een keuze. Zoals dat wellicht ook al eerder gebeurde in je leven. Door ziekte, verlies van werk, bedrog. Een opdonder waardoor je vertrouwde bestaan ineen dendert. Het zal niet meer zijn zoals het was. Hoe ga je verder?
Niet de omstandigheden maar de wijze waarop jij ermee omgaat bepalen je leven.
Een ander leven: mosselen en dolfijnen
Sommige mensen zijn als mosselen. Ze klampen zich vast aan hun vertrouwde wereld en laten zich leiden door hun ratio. Het loslaten kost hen moeite. Ze moeten wel vooruit maar blijven vastgeklonken zitten aan het verleden toen het nog goed was.
De Russische moeder van Erik van der Hoff bewoog als een dolfijn door het water als symbool van het leven. Ze leefde niet vanuit haat maar vanuit liefde. Ze luisterde naar haar gevoel.
Zoals ik dat in 1982 ook deed aan het begin van mijn huwelijk. Sinds mijn 18e wist ik dat ik nooit een kind zou baren. Daarom gaven Roel en ik onze ouderliefde aan anderen. Ik gaf mijn goed betaalde baan als economisch stafmedewerkster bij de NOS op.
Samen met Roel volgde ik bij het NIVON (Nederlands Instituut voor Volks Ontwikkeling) een cursus Vrijwilligerswerk. Je leerde er van alles. Van een campagne opzetten en actie voeren tot vergaderen en mensen motiveren.
Al snel kreeg ik allerlei onbetaalde bestuursfuncties. Twee dagen per week werkte ik als vrijwilliger voor de Vierde Wereldbeweging in de beruchte Schilderswijk van Den Haag. Ook Roel zette zich in voor deze solidariteitsbeweging met de allerarmsten wereldwijd.
Een ander leven: het verpleeghuis
Daarnaast was ik vice-voorzitster van de Vrienden van Hogewey. Zo noemden zich de ongeveer honderd vrijwilligers van het gelijknamig verpleeghuis. De directeur van Hogewey heette Wim Teunissen.
Hij betrok ook de vrijwilligersvereniging in zijn baanbrekende plannen. Samen met andere leden van het bestuur brainstormden we over een heus café in het verpleeghuis. Dat kwam er. Later volgden meer verpleeghuizen dit voorbeeld..
In 1988/1989 verloor ik mijn ouders. Er was in mijn leven te veel verdriet om anderen te kunnen helpen. Ik trok me terug uit het bestuur. Op mijn 38e ontdekte ik mijn schrijftalent. In een mum van tijd had ik drie opdrachtgevers. Ik begon mijn eigen journalistiek bureau ‘’Vikla Press’’.
De ervaringen als bestuurslid van de vrijwilligersvereniging van Hogewey gaf me de opstap naar de functie van redacteur van het magazine Instellingen, een vakblad voor managers in de gezondheidszorg. Als een rode draad door dit alles liet ik me als een dolfijn zonder enige ervaring en opleiding meevoeren in de levensstroom.
Jezelf niet verliezen
Een ander leven kan ertoe leiden dat je jezelf gaat verliezen. Dat overkwam mij na het overlijden van Roel. Hoe ik mezelf terugvond en mijn leven vorm gaf, lees je in ‘’De Doorzetstèr: een ode aan de liefde’’ (Den Haag U2pim ca eind juni-half juli 2020).
Het kunnen omgaan met de omstandigheden hangt voor een groot deel af van je persoonlijkheid. Meer hierover las ik in het ‘’Zelfhulpboek: content met wie je bent’’ van creatief adviseur Dennis van Aalst (Hilversum, uitgeverij de Lucht, februari 2020). Een inspiratiebron om jezelf te durven zijn met oefeningen en verschillende cases en visies. Zoals de Chimp Paradox van Steve Peters.
Peters wijst daarbij op de drie breinen die in samenwerking met elkaar je persoonlijkheid vormen. 1) de Chimp = je emotionele en door aanleg gevoede brein sinds je geboorte. 2) de Mens = het rationele door opvoeding, lessen en ervaringen gevoede brein. 3) De Computer; deze wordt gevoed door de Chimp en de Mens en zet je aan tot actie.
De Chimp Paradox is de innerlijke strijd tussen Chimp en Mens. Als stemmetjes in je hoofd laten ze je twijfelen. Daarom let ik altijd op het einddoel wat ik wil bereiken. Zoals we dat ook deden bij het opzetten van een heus café in verpleeghuis Hogewey.
De Hogeweyk Weesp
Voor het magazine Instellingen schreef ik in 1993 een artikel over een zeer voortvarend plan van Wim Teunissen. Hij deelde mensen niet in naar ziekte maar naar leefstijl. Dat leidde uiteindelijk tot zeven leefstijlgroepen. 1) Ambachtelijk, 2) stads, 3) Goois, 4) cultureel, 5) christelijk, 6) Indisch en 7) huiselijk.
Later veranderde Hogewey haar naam in De Hogeweyk, Het groeide uit tot een dorpsachtig wooncentrum met 23 woningen voor demente bejaarden. Dankzij het concept van leefstijlgroepen zetten de bewoners zo veel mogelijk hun vertrouwde leven voort.
Bij De Hogeweyk staat het leven voorop, niet de ziekte. In 2011 won De Hogeweyk de Niek de Jong prijs. Deze wordt elke twee jaar uitgereikt aan een Nederlands, actueel en innovatief project in de gezondheidszorg. De prijs is in 2000 in het leven geroepen door Zorgverzekeraars Nederland (ZN).
Een ander leven
- Andere Tijden besteedde aan dacht aan het lot van Russische Oorlogsbruiden.
- Verpleeghuis De Hogeweyk geniet internationale faam.
- Binnenkort verschijnt bij de reguliere uitgeverij U2pi mijn 7e boek. Het heet De Doorzetster: een ode aan de liefde. Het is een feel good story over de liefde tussen mij en mijn eerste man Roel (1946-2008), de periode van rouw en de liefde tussen mijn huidige man Peter en mij. Dit binnen de context van een veranderende samenleving.
- Wil je weten wat ik zoal nog meer schreef? Kijk dan op de lijst publicaties van Marianne Visser van Klaarwater.
- ”Je moet meebewegen met de levensstroom”, zegt Isolde van Yoga Today in Weesp.
Wist je dat?
Wist je dat ik sinds maart 2014 elke week blog over cultuur in Nederland en soms daarbuiten? Ik doe dat zonder het plaatsen van advertenties. Abonnementen zijn gratis. Ik laat mensen delen in datgene waarvan ik zelf geniet en wat mijn leven zin geeft. Zo bied ik een tegenhanger tegen de dagelijkse lawine door media uitgebraakte slechte nieuws.
Kijk voor meer informatie en interessante boeken op de website van Kelbo, de webshop van uitgeverij U2pi/ Jouw Boek.